Sąd Najwyższy przedstawił Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytanie prejudycjalne w sprawie o wyłączenie z masy upadłości środków unijnych zgromadzonych na rachunku banku w upadłości.
22 września 2020 r. Sąd Najwyższy na posiedzeniu w Izbie Cywilnej, na skutek skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Okręgowego w sprawie o wyłączenie z masy upadłości środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej zgromadzonych na rachunku prowadzonym w banku, którego upadłość została ogłoszona postanowił wystąpić do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z następującym pytaniem prawnym:
Czy rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności (Dz.Urz. UE L 210 z dnia 31 lipca 2006 r., s. 25 ze zm.), w tym w szczególności art. 2 pkt 5, art. 3, 4, 57 ust. 1, art. 70 i 80, a aktualnie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 (Dz.Urz. UE L 347 z dnia 20 grudnia 2013 r., s. 320 ze zm.), w tym w szczególności art. 2 pkt 15, art. 37 ust. 1, art. 66, 67 ust. 1, art. 74 ust. 1 i art. 89 ust. 1, należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie regulacji prawa krajowego, która uniemożliwia podmiotowi, który otrzymał środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej, skuteczne dochodzenie na drodze sądowej wyłączenia z masy upadłości tych środków, jeżeli zostały one wpłacone na rachunek bankowy prowadzony w banku, którego upadłość została następnie ogłoszona, albo regulacji prawa krajowego, która nie wyłącza tych środków z masy upadłości upadłego banku.
Problem dotyczy upadłości banku, w którym powodowa Gmina miała rachunek bankowy, na który zostały wpłacone środki pieniężne stanowiące dofinansowanie inwestycji w ramach projektu unijnego. W wyniku upadłości tego banku zaistniał problem prawnego charakteru tych środków. Zarówno sędzia-komisarz, rozpatrujący wniosek o wyłączenie środków pieniężnych z masy upadłości, jak i sądy obu instancji, rozpatrujące pozew o wyłączenie z masy, uznały, że ponieważ te środki weszły do majątku banku, a następnie do masy upadłości (z uwagi na ich wpłatę na rachunek bankowy), nie ma zastosowania ani art. 831 par. 1 pkt 2a k.p.c. w zw. z art. 63 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. (aktualnie: t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1228 ze zm.), ani art. 70 i n. pr. upadł. Oznacza to, że są to środki, które wchodzą do masy upadłości i nie podlegają wyłączeniu z niej. W konsekwencji, według stanowiska sądów powszechnych, powódka może jedynie zgłosić do masy upadłości wierzytelność w postaci zapłaty kwoty o tej samej wartości.
Sąd Najwyższy powziął wątpliwość, czy regulacje krajowe, które uniemożliwiają beneficjentowi skuteczne dochodzenie przed sądem wyłączenia z masy upadłości środków pozyskanych z UE na konkretny cel, albo które nie wyłączają tych środków z masy upadłości są zgodne z przepisami powołanych rozporządzeń unijnych, mając na uwadze cel i charakter tych dotacji.