15 października prok. Anna Adamiak, rzeczniczka prasowa Prokuratora Generalnego opublikowała Komunikat w sprawie usunięcia z Biuletynu Informacji Publicznej oświadczeń prokuratorów składanych w trybie art. 103a ustawy Prawo o prokuraturze.
Przepis ten nakłada na prokuratorów obowiązek składania oświadczeń o członkowskie w zrzeszeniach, w tym w stowarzyszeniu, o pełnieniu funkcji w organach fundacji oraz o członkostwie w partii politycznej przed powołaniem na stanowisko prokuratora. Stanowi również o publikacji tych oświadczeń w Biuletynie Informacji Publicznej Prokuratury Krajowej oraz prokuratur regionalnych i okręgowych. Analogiczne rozwiązania zawiera art. 88a ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych.
Wprowadzenie obowiązku publikacji wskazanych powyżej danych przez prokuratorów i sędziów od samego początku budziło wątpliwości co do jego zgodności z konstytucyjnym prawem do poszanowania prywatności, gwarantowanym w art. 47 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a także z zasadami ochrony danych osobowych. W istocie regulacja ta nie przyniosła zamierzonego przez ustawodawcę celu w postaci zwiększenia przejrzystości życia publicznego i wzmocnienia zaufania do wymiaru sprawiedliwości. Stworzyła natomiast ryzyko ujawniania wrażliwych informacji o aktywności sędziów i prokuratorów, poza sferą ich obowiązków zawodowych.
Zagadnienie to było przedmiotem oceny Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który w wyroku z dnia 5 czerwca 2023 r. (sprawa C-204/21) uznał, że przepis art. 88a ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych narusza unijne standardy ochrony danych osobowych i prawa do prywatności. Zdaniem Trybunału obowiązek ujawniania takich informacji, zwłaszcza poprzez publikację w BIP, stanowi nieproporcjonalną ingerencję w życie prywatne sędziów i może wywoływać tzw. efekt mrożący, zniechęcający ich do działalności w organizacjach zawodowych lub społecznych. TSUE podkreślił również, że nadmierna transparentność może osłabiać niezależność sądownictwa, jeśli prowadzi do publicznego piętnowania sędziów za ich przynależność do legalnych stowarzyszeń. W ocenie Trybunału wprowadzenie tej regulacji do polskiego porządku prawnego uchybia zobowiązaniom wynikającym z art. 19 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej (zapewnienia niezależności sądów) w zw. z art. 47 Karty Praw Podstawowych, a także narusza przepisy dotyczące ochrony danych i prywatności.
Przywołany wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie odnosi się wprost do art. 103a ustawy – Prawo o prokuraturze, to jednak, mając na uwadze tożsamość treści tego przepisu z art. 88a ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz identyczny charakter skutków jego stosowania, zasadne jest przyjęcie per analogiam, że stanowisko Trybunału znajduje zastosowanie również do prokuratorów.
Transparentność życia publicznego jest wartością, lecz musi być realizowana w sposób proporcjonalny i nienaruszający podstawowych praw jednostki. Nie może prowadzić do naruszenia autonomii i niezależności osób stojących na straży prawa. Ochrona prywatności sędziów i prokuratorów nie jest przywilejem korporacyjnym, lecz warunkiem rzeczywistej niezawisłości i bezstronności wymiaru sprawiedliwości.
Wydanie przez Prokuratora Generalnego polecenia usunięcia z Biuletynu Informacji Publicznej oświadczeń prokuratorów złożonych na podstawie art. 103a ustawy – Prawo o prokuraturze stanowi realizację obowiązku ochrony praw jednostki oraz przestrzegania prawa Unii Europejskiej i orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE w sytuacji, gdy przepisy krajowe pozostają z nimi w sprzeczności. Usunięcie oświadczeń prokuratorów z BIP nie znosi obowiązku ich złożenia, lecz jedynie eliminuje ich publiczne udostępnienie, co stanowi środek proporcjonalny wobec celu – ochrony danych osobowych i prawa do prywatności.
Prokurator Krajowy Dariusz Korneluk wykonując polecenie Prokuratora Generalnego Waldemara Żurka w dniu 15 październik 2025 r. wydał Zarządzenie nr 148/25 w sprawie usunięcia z Biuletynu Informacji Publicznej Prokuratury Krajowej oświadczeń Zastępców Prokuratora Generalnego oraz prokuratorów Prokuratury Krajowej, prokuratorów Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, prokuratorów Biura Lustracyjnego, prokuratorów regionalnych, prokuratorów Wydziałów Zamiejscowych Departamentu do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji Prokuratury Krajowej, prokuratorów okręgowych oraz naczelników oddziałowych komisji i naczelników oddziałowych biur lustracyjnych złożonych w trybie art. 103a ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r. – Prawo o prokuraturze.
Zarządzenie to stanowi podstawę do usunięcia z BIP Prokuratury Krajowej oświadczeń o działalności w zrzeszeniach oraz fundacjach, prokuratorów zajmujących wskazane w nim stanowiska, a także oświadczeń o przynależności do partii politycznych w okresie przed powołaniem na stanowisko prokuratora.
Z uwagi na to, że zamieszczanie informacji w BIP należy do kompetencji kierowników jednostek organizacyjnych prokuratury, Kierownictwo Prokuratury zobowiązało prokuratorów regionalnych i okręgowych do podjęcia działań w celu usunięcia wskazanych oświadczeń złożonych przez prokuratorów wykonujących obowiązki służbowe w podległych im jednostkach.
Tym samym Prokurator Generalny Waldemar Żurek i Prokurator Krajowy Dariusz Korneluk nie podzielili stanowiska przedstawionego w oświadczeniu Prokuratury Krajowej z dnia 5 czerwca 2023 r. uznając, że ograniczenie przetwarzania danych osobowych zawartych w oświadczeniach składanych przez prokuratorów w trybie art. 103a. ustawy – Prawo o prokuraturze służy ochronie ich prywatności oraz zagwarantowaniu standardów niezależności.
prok. Anna Adamiak
Rzecznik Prasowy
Prokuratora Generalnego
