„Prezydent na trudne czasy. Kampania wyborcza: nastroje społeczne, oczekiwania, główne tematy i narracje” to nowy raport Fundacji Batorego na temat nastrojów i oczekiwań społecznych przed wyborami prezydenckimi, którego autorami są Edwin Bendyk, Krzysztof Izdebski, Paweł Marczewski i Filip Pazderski. Analizę oparto na szeregu ilościowych i jakościowych badań przeprowadzonych pod koniec lutego i na początku marca, a także na monitoringu kampanii wyborczej w mediach społecznościowych.

Stawkę nadchodzących wyborów określa powszechna obawa przed wojną. Polska i Europa znalazły się w najtrudniejszej sytuacji geostrategicznej od upadku komunizmu w 1989 i rozpadu Związku Radzieckiego w 1991 roku. Wojna w Europie w nieodległej przyszłości jawi się większości społeczeństwa jako realne zagrożenie.

Dlatego stawka najbliższych wyborów jest więc znacznie wyższa niż wyłonienie nowego „strażnika żyrandoli” w Pałacu Prezydenckim. Wybieramy głowę państwa na trudne czasy. Prezydent będzie musiał uczestniczyć w polityce międzynarodowej, która coraz częściej wpada w turbulencje, jednocześnie powinien moderować najprawdopodobniej równie nieprzewidywalną w najbliższej perspektywie politykę wewnętrzną. Wspólnym zadaniem wszystkich uczestników życia publicznego, niezależnie od różnic politycznych, jest przygotowanie państwa i społeczeństwa do nadchodzących wyzwań. Prezydent może i powinien odegrać w tym procesie istotną rolę.

Analizę oparto na wynikach pięciu ilościowych i jakościowych badaniach wykonanych pod koniec lutego i na początku marca oraz na monitoringu kampanii wyborcze w mediach społecznościowych. (Szczegółowa nota metodologiczna na s. 4 raportu). Najważniejsze wnioski:

Kontekst geopolityczny

Pełnoskalowa wojna w Ukrainie trwa już ponad trzy lata, a agresywna polityka Rosji budzi u 75% Polaków obawy przed konfliktem zbrojnym w Europie w najbliższych latach.

Po zmianie władzy w Waszyngtonie Stany Zjednoczone porzuciły rolę stabilizatora i stały się głównym czynnikiem niepewności w polityce międzynarodowej i relacjach transatlantyckich, co podważyło zaufanie do takich kwestii, jak trwałość porozumień i sojuszy, w szczególności NATO, oraz stabilność wspierania Ukrainy.
Polska jest narażona na bezpośredni udział w konflikcie, ale jednocześnie aktywnie uczestniczy w procesie kształtowania nowego systemu bezpieczeństwa, opartego na większej autonomii strategicznej Europy przy jednoczesnej próbie utrzymania relacji transatlantyckich. To zadanie określa pole strategicznych wyzwań dla przyszłego prezydenta Polski.

Dynamika kampanii wyborczej

Główna rywalizacja toczy się między Rafałem Trzaskowskim (Koalicja Obywatelska), Karolem Nawrockim (popieranym przez Prawo i Sprawiedliwość) i Sławomirem Mentzenem (Konfederacja).
Sondaż na zlecenie More in Common z marca 2025 roku pokazuje maksymalnie możliwe poparcie na poziomie: Trzaskowski 42%, Nawrocki 27%, Mentzen 23%. Druga tura wydaje się nieunikniona.
Decyzje niezdecydowanych wyborców (13% na ostatnim etapie wyborów według badań Ipsos dla Liberte! i Pacyfiki) będą kluczowe dla wyniku drugiej tury. Ważna część grupy niezdecydowanych to wyborcy zniechęceni, m.in. kobiety, którzy głosowali w październiku 2023 roku i są zawiedzeni brakiem realizacji obietnic wyborczych.

Nastroje społeczne i priorytety

Badania opinii społecznej wskazują, że Polacy jako jeden z najważniejszych priorytetów traktują zapewnienie bezpieczeństwa narodowego.

Za sprawę priorytetową do załatwienia przez rząd Polki i Polacy tradycyjnie uważają poprawę jakości opieki zdrowotnej, na drugi miejscu wzmocnienie bezpieczeństwa Polski, a już na czwartym miejscu uplasowało zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego.
Dominującą emocją (49% ankietowanych) jest niepokój.
Wśród źródeł niepokoju niezwykle ważne są wojna w Ukrainie, agresywna polityka Rosji oraz migracje.
Postrzeganie Stanów Zjednoczonych jako sojusznika Polski pozostaje podzielone: 55% ogółu społeczeństwa uważa je za wiarygodnego partnera, ale 58% sądzi, że ta wiarygodność zmalała po dojściu Donalda Trumpa do władzy.

Z kolei 74% Polek i Polaków jest przekonanych, że w interesie Polski leży budowanie zdolności obronnych Unii Europejskiej, aby w przyszłości nie musieć liczyć na Stany Zjednoczone w sprawach bezpieczeństwa.

Rola przyszłego prezydenta w opiniach wyborców

Prezydent powinien współdziałać z rządem w kształtowaniu polityki bezpieczeństwa w warunkach erozji ładu międzynarodowego.

Istotne będzie moderowanie dialogu między ośrodkami władzy centralnej i lokalnej, organizacjami społeczeństwa obywatelskiego oraz sektorem prywatnym w celu budowy odporności państwa na kryzysy.
Kandydat na prezydenta musi wykazać zdolność do rozwiązywania codziennych problemów obywateli oraz kompetencję w strategicznych wyzwaniach międzynarodowych.

Wybory prezydenckie w 2025 roku są momentem przełomowym dla Polski, zarówno pod względem wewnętrznym, jak i międzynarodowym. Prezydent przez swe zaangażowanie powinien mieć istotny wpływ na zapewnienie stabilności kraju i jego pozycji na arenie międzynarodowej.