RPO zwrócił się do OBWE o oficjalną opinię w sprawie ustawy o głosowaniu korespondencyjnym w najbliższych wyborach prezydenckich. Wprowadzone zmiany budzą głębokie obawy Rzecznika, bo mogą mieć daleko idące konsekwencje dla polskiego systemu demokratycznego.

Ustawa z 6 kwietnia 2020 r. – nad którą ma jeszcze pracować Senat – zakłada, że wybory prezydenckie w maju 2020 r. zostaną przeprowadzone wyłącznie w drodze głosowania korespondencyjnego. Przepisy stanowią też, że w stanie epidemii marszałek Sejmu może zarządzić zmianę terminu wyborów (nawet na dzień przed głosowaniem). Wprowadzone zmiany wzbudziły głębokie obawy RPO, ponieważ mogą mieć daleko idące konsekwencje dla polskiego systemu demokratycznego.

Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE (ODIHR) jest zaangażowane m.in. w ocenę i przegląd ustawodawstwa państw członkowskich OBWE w zakresie wykonywania przez obywateli ich praw politycznych (w tym praw wyborczych). Ponadto ODIHR obserwuje wybory w Polsce pod kątem przestrzegania podstawowych wolności, zasady tajności głosowania, zasady bezpośredniości, zasady równości, zasady powszechności, zasady proporcjonalności.

Dlatego RPO prosi szefową Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE Ingibjörg Sólrún Gísladóttir o zwrócenie uwagi na następujące kwestie:

• zgodność z międzynarodowymi standardami możliwości zmiany terminu wyborów przez  marszałka Sejmu (nawet na dzień przed głosowaniem);
• zgodność z międzynarodowymi standardami zasadniczej zmiany w procedurze głosowania poprzez wprowadzenie jedynie korespondencyjnej metody oddawania głosów;
• zdolność do przeprowadzenia kampanii wyborczej w obecnych warunkach (chodzi o ograniczenie zgromadzeń publicznych) i zgodność z międzynarodowymi standardami, takimi jak równe szanse kandydatów, przejrzystość i dostęp do mediów;
• zdolność do zapewnienia tajności i równości wprowadzonego głosowania korespondencyjnego na dużą skalę w tak krótkim terminie; zgodność z międzynarodowymi standardami w świetle potencjalnych trudności proceduralnych i organizacyjnych;
• zdolność do zapewnienia odpowiedniego poziomu obserwacji wyborów przez podmioty międzynarodowe i społeczeństwo obywatelskie w Polsce;
• zdolność do utrzymania niezbędnej równowagi między władzą wykonawczą a organami zarządzającymi wyborami podczas organizacji i administracji demokratycznych wyborów, w świetle nowych kompetencji Ministra Aktywów Państwowych.