Przed miesiącem opublikowaliśmy w Monitorze list Zespołu ObyPomoc do Rzecznika Praw Obywatelskich, którego autorzy zwracali się do Adama Bodnara, by zwrócił uwagę „na nadmiernie częste szafowanie przez sądy trybem nakazowym w stosunku do pozywanych przez policję uczestników kontrmanifestacji bądź blokad” (Obywatele piszą do RPO: sądy szafują trybem nakazowym, gdy policja wnioskuje o ukaranie kontrmanifestantów)

Zespół ObyPomoc otrzymał od Rzecznika Praw Obywatelskich odpowiedź, w której pisze on:

„…należy uznać, że wydawanie wyroków w tego typu sprawach w postępowaniu nakazowym jest niewskazane złożonością per se tego typu spraw oraz brakiem uzasadniania wyroków nakazowych. Sąd nie może więc wykazać swojej oceny stanu faktycznego, dokonania testu proporcjonalności i ważenia konkurujących interesów, w tym podlegających ochronie konstytucyjnych wolności zgromadzenia i wyrażania opinii. Należałoby więc postulować de lege lata wyłączenie takiej możliwości w praktyce i kierowanie tego typu spraw na rozprawę. Wydaje się, że aktualne dla tej materii pozostaje przedstawione w niniejszej opinii orzecznictwo ETPC.
De lege ferenda, należałoby również postulować wprowadzenie przepisu, który ograniczałby możliwość zastosowania trybu nakazowego w sprawach, w których główny materiał dowodowy stanowią zeznania funkcjonariuszy policji kwestionowane przez obwinionego (zachodzi więc konieczność ich weryfikacji na rozprawie), a także tam, gdzie konieczne jest przeprowadzenie ważenia konkurujących interesów i dóbr: porządek publiczny, bezpieczeństwo a wolność wypowiedzi czy zgromadzenia.”

Dalej Rzecznik Praw Obywatelskich zobowiązuje się do podjęcia szeregu interwencji:

„W związku z powyższym Rzecznik Praw Obywatelskich planuje:
1) wystąpienie do Dyrektora Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości z pytaniem czy przeprowadzone były badania dotyczące stosowania trybu nakazowego w postępowaniu karnym oraz w postępowaniu w sprawach o wykroczenia, zaś w ich braku postulujące przeprowadzenie takich badań;
2) wystąpienie do Marszałka Senatu z prośbą o rozważenie możliwości inicjatywy ustawodawczej w zakresie zmiany kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia z uwzględnieniem wniosków wynikających z niniejszej opinii;
3) zażądanie i analiza akt sądowych w kilku pilotażowych sprawach pod kątem  rozważenia wniesienia kasacji;
4) wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości z prośbą o wyjaśnienia i przekazanie danych statystycznych w celu zweryfikowania, czy postępowanie nakazowe jest rzeczywiście tak zawodne, jak to podnoszą Obywatele RP (wyroki nakazowe utrzymują się jedynie w 1% spraw) oraz o ewentualne rozważenie zmian co do przesłanek stosowania tego postępowania, np. z uwzględnieniem wyłączenia w sprawach, które mogą dotyczyć praw i wolności politycznych;
5) wystąpienie do Komendanta Głównego Policji o przedstawienie danych i zajęcie stanowiska w szczególności w zakresie praktyki, zgodnie z którą policja w sprawach tego typu kieruje wnioski o ukaranie, a następnie wnosi środki zaskarżenia na niekorzyść obwinionych się praktycznie w każdym wypadku, nawet jeśli jest to oczywiście nieuzasadnione; prawidłowość i proporcjonalność działań policji w tym zakresie może być wątpliwa.”

W miarę możliwości Monitor będzie te czynności RPO (i ich skutki) monitorować i  Czytelników – informować.(pr)