28 kwietnia zmarł prof. Karol Modzelewski, historyk, polityk i więzień polityczny w PRL. Mediewista, badacz i znawca przeszłości Europy.
Przypominamy fragment wykładu, który 9 października 2012 roku prof. Karol Modzelewski wygłosił w Trybunale Konstytucyjnym na temat ” Narodziny tożsamości europejskiej”.
Rozpoczynając swój wykład prof. Karol Modzelewski powiedział:
Muszę powiedzieć na wstępie, że jeżeli się zwraca do historyka mediewisty z propozycją, żeby on mówił o narodzinach europejskiej tożsamości, to się czyni dwa założenia i każde z nich jest dyskusyjne. Pierwsze założenie jest takie, że istnieje coś takiego jak europejska tożsamość. Jak wiadomo jest to kwestionowane, zwłaszcza przez ludzi orientacji, no jakby to powiedzieć, związanych z irredentą narodowo-populistyczną, tak chyba można powiedzieć, którzy mówią, że to jest pusty wymysł, niemający historycznego ani kulturowego, który polega na tym, żeby narzucić pewien system europejskim państwom narodowym.
To jest pierwsze założenie, ono jest oczywiście dyskusyjne.
Drugie założenie jest takie, że początki tej tożsamości europejskiej tkwią korzeniami w średniowieczu, bo inaczej by się Państwo zwrócili do kogo innego, nie do mnie z tym pytaniem jako, że ja jestem mediewistą. Spróbuję udzielić odpowiedzi także, siłą rzeczy, dyskusyjne oczywiście. […]
Jesteśmy w prawie, tak ja uważam jako historyk średniowiecza, jesteśmy w prawie poszukiwać nie świadomości, że jesteśmy Europejczykami, ale początków pewnej bardzo zróżnicowanej, bardzo heterogenicznej całości, którą my dzisiaj nazywamy europejską kulturą. Nazywamy to od XIX wieku mniej więcej, europejską kulturą, czy euroamerykańską kulturą.
Można poszukiwać tych korzeni w Średniowieczu. Od dawna się uważa, jest to pogląd dobrze uzasadniony, że ta kultura zrodziła się ze spotkania dwóch kompleksów kulturowych i politycznych, to znaczy ze spotkania cywilizacji Cesarstwa Rzymskiego i tradycyjnych, niepiśmiennych kultur barbarzyńskiej części Europy. To spotkanie jest formacyjne dla Europy, a to spotkanie, wracamy do dyskusji o preambule, to spotkanie oznaczało chrzest.