List Ursuli von der Leyen – Przewodniczącej Komisji Europejskiej – do Jean-Clauda Wiwiniusa, prezesa Sieci Prezesów Sądów Najwyższych, José Igreja Matosa, prezesa Europejskiego Stowarzyszenia Sędziów oraz Keesa Sterka, prezesa Europejskiej Sieci Rad Sądownictwa
Szanowni Panowie Prezes Wiwinius,
Prezes Igreja Matos
Prezes Sterk
Dziękujemy za list podkreślający kwestie związane z praworządnością i za Państwa ważny wkład w promowanie i utrzymanie praworządności w Europie.
Jak stwierdziłam i zobowiązałam się w moich wytycznych politycznych, nie może być kompromisu, kiedy chodzi o obronę naszych podstawowych wartości. Wzmocnienie praworządności jest wspólną odpowiedzialnością wszystkich instytucji UE i wszystkich państw członkowskich UE. Ta zasada nieustannie reguluje prace Komisji.
Jak wiadomo, w dniu 10 października 2019 r. Komisja postanowiła skierować sprawę Polski do Trybunału Sprawiedliwości w postępowaniu w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego wynikającego z nowego systemu dyscyplinarnego dla sędziów biorąc pod uwagę, że ten reżim podważa niezależność sądów poprzez likwidowanie niezbędnych gwarancji ochrony polskich sędziów przed kontrolą polityczną. W dniu 14 stycznia 2020 r. Kolegium dokonało podsumowania ówczesnych wydarzeń, w tym orzeczenia polskiego Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2019 r. w sprawie nowej izby dyscyplinarnej wydanego w następstwie orzeczenia prejudycjalnego Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 19 listopada 2019 r. W orzeczeniu tym Sąd Najwyższy stwierdził, że Izba Dyscyplinarna nie spełnia wymagań prawa UE dotyczących niezawisłości sądów, a zatem nie jest sądem niezawisłym w rozumieniu prawa UE i prawa krajowego. Pomimo tych orzeczeń Izba Dyscyplinarna nadal działała, stwarzając ryzyko nieodwracalnej szkody dla polskich sędziów. Z tego powodu Komisja postanowiła zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości o zastosowanie środków tymczasowych w stosunku do Polski, nakazując jej zawieszenie funkcjonowania Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego. Trybunał Sprawiedliwości zastosował te środki w dniu 8 kwietnia 2020 r.
Jeśli chodzi o nową ustawę o sądownictwie, która weszła w życie 14 lutego, przepisy te budzą obawy dotyczące niezawisłości sądów i zgodności z prawem UE. Po dokładnej ocenie tych przepisów Komisja postanowiła wysłać do Polski w dniu 29 kwietnia 2020 r. formalne wezwanie do usunięcia uchybienia.
Komisja będzie nadal uważnie śledzić rozwój sytuacji w Polsce i pozostaje silnie zaangażowana w przestrzeganie prawa i wartości UE w interesie obywateli Polski i reszty Unii Europejskiej. Ponadto Komisja jest gotowa podjąć konstruktywny dialog z polskimi władzami w celu rozwiązania omawianych problemów. Powierzyłam wiceprzewodniczącej Jourovej i komisarzowi Reyndersowi działania w obronie praworządności i wiem, że już się z nimi kontaktowaliście.
Jak Państwo wiedzą, Komisja pracuje obecnie nad przygotowaniem pierwszego rocznego sprawozdania na temat praworządności, w ścisłej współpracy z organami krajowymi, instytucjami UE i zainteresowanymi stronami. Raport ten ma na celu zapewnienie przejrzystości, umożliwienie wczesnego wykrycia potencjalnych problemów i zaoferowanie wsparcia w rozwiązywaniu wszelkich problemów związanych z praworządnością na wczesnym etapie. Dziękuję za bliską współpracę z Komisją w dziedzinie praworządności, a zwłaszcza w odniesieniu do niezawisłości sądów. Doceniam Waszą rolę i liczę na Wasze ciągłe wsparcie w tym zakresie.
Z poważaniem
Ursula von der Leyen
Od Redakcji: 20 września 2019 r. prezesi trzech stowarzyszeń wystosowali wspólny list do ówczesnej przewodniczącej-elekt KE
