Oświadczenie Komitetu Przewodniczących Międzynarodowego Stowarzyszenia Sędziów (IAJ)
Komitet Przewodniczących Międzynarodowego Stowarzyszenia Sędziów (IAJ) – największej na świecie organizacji sędziowskiej, zrzeszającej 92 krajowe stowarzyszenia – wyraża poważne zaniepokojenie ciągłymi naruszeniami podstawowych zasad praworządności, w tym niezawisłości sędziów i niezależności sądów oraz poszanowania odrębnych i równorzędnych gałęzi władz przewidzianych w Konstytucji USA. Obawy te odzwierciedlają niedawne oświadczenia Federalnego Stowarzyszenia Sędziów (FJA), członka IAJ zrzeszającego ponad 1100 amerykańskich sędziów federalnych powołanych na mocy art. III Konstytucji USA.
Poprzez swoje publiczne oświadczenia FJA stara się informować opinię publiczną o konstytucyjnej roli sądownictwa: bezstronnej interpretacji przepisów uchwalonych przez Kongres i wykonywanych przez administrację rządową. Coraz częściej jednak sędziowie w Stanach Zjednoczonych są poddawani ostrej krytyce, groźbom, a nawet przemocy fizycznej – tendencje odnotowane są przez wielu, w tym przez prezesa Sądu Najwyższego Johna Robertsa. Nieodpowiedzialna retoryka i dezinformacja podważają zaufanie opinii publicznej do sądownictwa i zagrażają praworządności.
Amerykańskie Stowarzyszenie Prawników (American Bar Association ABA) również wszczęło alarm w związku z niedawnymi apelami wyższych urzędników administracji rządowej wzywających do impeachmentu sędziów, których orzeczenia są sprzeczne ze stanowiskiem rządu – często bez żadnych dowodów na istnienie jakichkolwiek nieprawidłowości. Takie ataki są szczególnie niepokojące, jeżeli weźmie się pod uwagę wieloletnią przywódczą rolę Stanów Zjednoczonych w promowaniu rządów prawa. Takie zachowanie grozi ośmieleniem autorytarnych przywódców na całym świecie i erozją systemu ochrony prawnej na całym świecie.
IAJ podkreśla, że wywieranie presji lub zastraszanie sędziów w związku z wydawanymi prze nich decyzjami jest niedopuszczalne. Sędziowie nie dążą do przejęcia władzy politycznej; ich konstytucyjnym obowiązkiem jest natomiast sprawiedliwe i niezależne rozstrzyganie sporów. Ich rola jest kluczowa dla zapewnienia sprawiedliwości i ochrony praw obywateli.
Istotne jest, aby sądownictwo otrzymywało pełne wsparcie pozostałych gałęzi rządu, w tym ochronę fizycznego i psychicznego dobrostanu sędziów. Gdy niezawisłość sędziowska jest zagrożona, zagrożona jest również skuteczność i wiarygodność wymiaru sprawiedliwości.
IAJ wzywa przedstawicieli władz amerykańskich do zaprzestania wydawania podburzających oświadczeń przeciwko sędziom. Niezgoda z orzeczeniami sądowymi powinna być dochodzona na drodze prawnej, a nie poprzez publiczne ataki. IAJ stanowczo sprzeciwia się wysiłkom zmierzającym do osłabienia sądownictwa lub przekształcenia go w instrument polityczny. Takie zastraszanie musi się skończyć.
IAJ wyraża pełne poparcie dla FJA i wszystkich amerykańskich sędziów, którzy nadal wykonują swoje obowiązki profesjonalnie i uczciwie. Silne, niezależne sądownictwo jest niezbędne dla demokracji, sprawiedliwości i praworządności.
Rzym, kwiecień 2025 r.
IAJ_DOC-20250412-WA0035