Do Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka zwrócili się anonimowi funkcjonariusze Służby Więziennej z prośbą o interwencję w sprawie brutalnego zachowania jednego ze strażników w ich macierzystej jednostce.
Pobicie osadzonego w ambulatorium jednostki penitencjarnej
Do pisma dołączone zostało nagranie z monitoringu, na którym widać, jak funkcjonariusz uderza osadzonego pięścią. Zdarzenie to miało miejsce w ambulatorium, kiedy więzień – który chwilę wcześniej otrzymał środek uspokajający – leżał na kozetce, ze skutymi rękami i nogami.
Funkcjonariusze twierdzą, że poinformowali o brutalnym zachowaniu kolegi dyrektora jednostki oraz kierownika działu ochrony. Ci, po obejrzeniu nagrania, mieli stwierdzić, że nie dostrzegli w nim „zachowania niezgodnego z prawem”, a działanie strażnika ocenili jako „sposób niekonwencjonalnego dopinania kajdan”.
Interwencja HFPC
3 sierpnia 2017 r. HFPC wystąpiła do dyrektora okręgowego Służby Więziennej z interwencją w powyższej sprawie, odwołując się do art. 3 EKPC, art. 40 Konstytucji RP (zakaz tortur) oraz przepisów Kodeksu karnego wykonawczego. Fundacja podkreśliła, że organy państwa muszą respektować zakaz tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, a także obowiązek wykonywania kary w sposób humanitarny i z poszanowaniem godności ludzkiej. W piśmie przypomniano również, że w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka art. 3 Konwencji został wielokrotnie uznany za jedną z podstawowych wartości demokratycznego społeczeństwa. Zakazuje on tortur i innych form maltretowania w sposób absolutny, niezależnie od okoliczności i zachowania ofiary.
„O wyjątkowości sprawy niech świadczy fakt, że to sami funkcjonariusze zwrócili się do nas z prośbą o interwencję. Takie przełamywanie zmowy milczenia należy do rzadkości” – ocenia Piotr Kubaszewski, koordynator Programu Interwencji Prawnej. Dr Piotr Kładoczny, Sekretarz Zarządu HFPC, zaznacza z kolei, że odpowiednie traktowanie osób pozbawionych wolności stanowi obowiązek Służby Więziennej. „Służba Więzienna jest zobowiązana do zapewnienia osobom skazanym na karę pozbawienia wolności lub tymczasowo aresztowanym przestrzegania ich praw, a zwłaszcza humanitarnych warunków bytowych i poszanowania ich godności” – uzupełnia dr Kładoczny.
Brutalność służb w Polsce
Analiza ilościowa orzecznictwa w sprawach polskich pokazuje, że jesteśmy krajem, wobec którego – jak dotąd – wyroki stwierdzające naruszenie art. 3 Konwencji należą do rzadkości. Mimo to przypadki stosowania przemocy przez funkcjonariuszy służb – w tym Służby Więziennej – są stale obecne w praktyce Fundacji. Przykładowo w 2011 r. HFPC interweniowała u dyrektora zakładu karnego w sprawie osadzonego, który miał zostać pobity przez strażników i umieszczony w izolatce na 16 dni. Warto również mieć na uwadze, że w związku z brutalnością pracowników Służby Więziennej wyrokiem z dnia 15 listopada 2001 r. ETPC stwierdził naruszenie art. 3 Konwencji w sprawie Iwańczuk przeciwko Polsce (skarga nr 25196/94).