Strasburg, 17 Maja 2017

Do Kongresu Prawników Polskich

Szanowni przedstawiciele zawodów prawniczych,

Ostatnie działania polskiego rządu, zmierzające do zreformowania wymiaru sprawiedliwości, spotkały się z ostrą krytyką środowisk prawniczych. Do dnia dzisiejszego, szereg instytucji o zasięgu krajowym i międzynarodowym wyraziło swoje zaniepokojenie nowelizacją ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, prawa o ustroju sądów powszechnych, nie wspominając już o wcześniejszych apelach w obronie Trybunału Konstytucyjnego.

Zapowiadane nowelizacje ustaw, umożliwiające ministrowi sprawiedliwości mianowanie sędziów praktycznie bez udziału środowiska sędziowskiego, budzą poważne wątpliwości w świetle ich zgodności z europejskimi standardami. Znaczące zwiększenie wpływu rządu na orzecznictwo sądów stoi w sprzeczności z podstawowymi zasadami demokratycznego państwa prawa, a w szczególności — zasadą trójpodziału władz i niezależności sądownictwa. Obowiązkiem wszystkich państw należących do Unii Europejskiej jest realizacja i poszanowanie fundamentalnych wartości, o których mowa w artykule 2 Traktatu o Unii Europejskiej stanowiących podstawowy warunek istnienia demokratycznego społeczeństwa.

Jak zauważyła Europejska Sieć Rad Sądownictwa (RECJ) — proponowane zmiany przepisów budzą poważne wątpliwości co do ich zgodności z normami demokratycznego państwa. Możliwe jest, iż reforma, poprzez znaczne zwiększenie wpływu polityków na wybór sędziów, pociągnie za sobą negatywne skutki dla trójpodziału władz i niezależności wymiaru sprawiedliwości. Podobne stanowiska wyrazili: Rzecznik Praw Obywatelskich, Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR), Komisarz Praw Człowieka Rady Europy oraz Krajowa Rada Sądownictwa.

Jako posłowie do Parlamentu Europejskiego, stojący na straży praw i wolności obywatelskich, podzielamy te obawy, potwierdzając tym samym zasadnicze znaczenie, jakie Unia Europejska przywiązuje do wspólnych zasad gwarantujących prawidłowe funkcjonowanie systemów demokratycznych. Interpretacja tych zasad może różnić się w poszczególnych państwach członkowskich, ale poszanowanie trójpodziału władz oraz niezależności sądownictwa – są uniwersalnymi wartościami wynikającymi z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, traktatów Unii Europejskiej oraz innych, międzynarodowych aktów prawnych. Chcąc zapewnić niezależność i profesjonalizm sędziów, a także pozwolić obywatelom odzyskać wiarę w praworządność — wybór i nominowanie sędziów powinny opierać się na kryteriach obiektywnych, a nie na powiązaniach politycznych.

W świetle powyższego, z wielkim niepokojem obserwujemy rozwój sytuacji w Polsce. Mamy świadomość, iż Parlament Europejski powinien wspierać polskie społeczeństwo w jego prawie do niezależnego, sprawiedliwego i kompetentnego wymiaru sprawiedliwości. Zrobimy wszystko, co w naszych kompetencjach, aby zapobiec niebezpieczeństwu zagrażającemu niezależności i bezstronności sądownictwa w Państwa kraju.

Wspieramy Państwa w sprzeciwie przeciwko tym reformom. Doceniamy Państwa odwagę i siłę. Rozumiemy również, jak ważne, dla dobrze funkcjonującej demokracji, jest budowanie świadomości na temat trójpodziału władzy. Demokracji – która jest wspólnym celem zarówno dla nas w Parlamencie Europejskim, jak i dla Państwa, wykonujących zawody prawnicze.

Chcemy wreszcie wyrazić nadzieję, iż jedność Państwa środowiska, przyczyni się do zwiększenia świadomości polskiego rządu, iż nie ma zgody na reformy wymiaru sprawiedliwości, które stoją w sprzeczności z podstawowymi zasadami państwa demokratycznego.

Trójpodział władzy jest kluczowym elementem sprawnie funkcjonującej demokracji!

Życzymy Państwu owocnych obrad.

Deputowani do Parlamentu Europejskiego:

Jan Philipp Albrecht, Niemcy, Grupa Zielonych / Wolne Przymierze Europejskie

Heinz Becker, Austria, EPL

Michał Boni, Polska, EPL

Carlos Coelho, Portugalia, EPL

Anna Maria Corazza Bildt, Szwecja, EPL

Frank Engel, Luksemburg, EPL

Ana Gomes, Portugalia, Grupa Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów

Esteban González Pons, Hiszpania, EPL

Rebecca Harms, Niemcy, Grupa Zielonych / Wolne Przymierze Europejskie

Gunnar Hökmark, Szwecja, EPL

Sophie in 't Veld, Holandia, ALDE

Jeroen Lenaers, Holandia, EPL

Krystyna Łybacka, Polska, Grupa Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów

Roberta Metsola, Malta, EPL

Claude Moraes, Wielka Brytania, Grupa Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów

Julia Reda, Niemcy, Grupa Zielonych / Wolne Przymierze Europejskie

Marietje Schaake, Holandia, ALDE

Birgit Sippel, Niemcy, Grupa Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów

Róża Thun, Polska, EPL

Cecilia Wikström, Szwecja, ALDE

Tomáš Zdechovský, Czechy, EPL

List odczytał Michał Boni