Kwestią niezałatwioną w sferze publicznej jest reakcja na utajnianie oświadczeń majątkowych sędziów Trybunału Konstytucyjnego.

Należy przypomnieć, że art. 14 ust. 7 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o statusie sędziów Trybunału przewiduje jawność oświadczeń majątkowych  sędziów nie dopuszczając w tym względzie żadnych wyjątków. Jednak kierująca Trybunałem Julia Przyłębska przyjmuje od lat, że zastosowanie znajduje w tym względzie art. 19 tej ustawy, stosownie do którego w zakresie nieuregulowanym w tej ustawie do praw i obowiązków sędziów Trybunału Konstytucyjnego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące praw i obowiązków sędziów Sądu Najwyższego.

Oznacza to zastosowanie także do sędziów Trybunału Konstytucyjnego art. 87 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (p.u.s.p.) normującego oświadczenia majątkowe sędziów sądów powszechnych i Sądu Najwyższego.

W szczególności, znaczenie ma tutaj art. 87 § 6 zdanie 2 p.u.s.p.

„Na wniosek sędziego, dyrektora sądu lub zastępcy dyrektora sądu, który złożył oświadczenie, podmiot uprawniony do odebrania oświadczenia może zdecydować o objęciu informacji zawartych w oświadczeniu ochroną przewidzianą dla informacji niejawnych o klauzuli tajności „zastrzeżone”, określoną w przepisach ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych, jeżeli ujawnienie tych informacji mogłoby powodować zagrożenie dla składającego oświadczenie lub osób dla niego najbliższych.”

Na podstawie przytoczonego wyżej przepisu w związku z art. 19 ustawy o statusie sędziów Trybunału Konstytucyjnego Julia Przyłębska corocznie wydaje decyzje o utajnieniu oświadczeń majątkowych niektórych sędziów Trybunału. W tym roku utajnione zostały oświadczenia Krystyny Pawłowicz, Michała Warcińskiego, Rafała Wojciechowskiego i Jarosława Wyrembaka [1]

Zasadność i dopuszczalność obejmowania klauzulą niejawności oświadczeń sędziów Trybunału Konstytucyjnego nie została jak dotąd poddana skutecznej weryfikacji. Niewątpliwie, oświadczenia sędziów Trybunału powinny być jawne i sporządzone prawidłowo, bez klauzul tajności.

W tym kontekście należy zwrócić uwagę na art. 87 § 6 zdanie 3 i 4 p.u.s.p.:

„Minister Sprawiedliwości jest uprawniony do zniesienia tej klauzuli w odniesieniu do oświadczeń, o których mowa w § 1, złożonych przez sędziów. W stosunku do tego uprawnienia przepisu art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych nie stosuje się”.

Byłoby ze wszech miar pożądane, aby Minister Sprawiedliwości skorzystał z kompetencji wynikającej z powołanego wyżej przepisu. Powinien zatem wystąpić do Trybunału o przesłanie mu wniosków sędziów o nadanie klauzuli oraz ich oświadczeń majątkowych w celu weryfikacji zasadności objęcia oświadczeń majątkowych klauzulą „zastrzeżone.”  Po negatywnej weryfikacji Minister mógłby wydać decyzję znoszącą w odniesieniu do oświadczeń klauzuli „zastrzeżone”. Na marginesie można tylko zauważyć, że poprzedni Minister Sprawiedliwości wydawał takie decyzje wobec sędziów sądów powszechnych.

Ministerialna weryfikacja nałożenia klauzuli „zastrzeżone” powinna obejmować najpierw kwestie formalne, tzn. czy w ogóle były podstawy do stosowania przepisów p.u.s.p. wobec sędziów Trybunału Konstytucyjnego, a ponadto czy klauzulę nałożył upoważniony ustawowo organ, w tym przypadku – Prezes Trybunału. Nie może to czynić osoba kierująca TK niezgodnie z prawem po upływie kadencji Prezesa. Następnie, ocena powinna dotyczyć przesłanek merytorycznych, tzn. czy z wniosku sędziego oraz jego oświadczenia wynika, że ujawnienie informacji  „mogłoby powodować zagrożenie dla składającego oświadczenie lub osób dla niego najbliższych” (art. 87 § 6 p.u.s.p.).

Zasadne są bowiem pytania o powody utajniania takich oświadczeń. Jeszcze parę lat temu sędziowie ci nie widzieli problemu z publikacją swoich oświadczeń. [2] Wyjaśnienia wymaga, co zmieniło się w sytuacji lub majątku sędziego Trybunału Konstytucyjnego, w trakcie trwania kadencji, tak że oświadczenie chce utajniać.

To wszystko powinien ocenić Minister Sprawiedliwości.

Na marginesie można dodać, że zastrzeżenia budzi także praktyka składania oświadczeń przez pozostałych sędziów. Niektórzy z nich w oświadczeniach nie zamieszczają informacji o dochodach osiąganych z innych źródeł poza Trybunałem; np. sędzia – dubler Justyn Piskorski pracuje też na UAM, co nie jest uwzględnione w jego oświadczeniu[3]. Z kolei, sędzia Bogdan Święczkowski wskazuje tylko niejasno w swoim oświadczeniu na inne dochody „według PIT”.[4]

Stefan Drzazga jr.

Zdjęcie ilustrujące: autor Adrian Grycuk, domena publiczna (Wikimedia Commons)