„Wsłuchaliśmy się nie tylko w wyjaśnienia ławników, ale także ekspertów i przedstawiciela Sądu Najwyższego. Skoro ławnicy mają pomagać wymiarowi sprawiedliwości w podejmowaniu decyzji, to trzeba im to umożliwić. Sąd Najwyższy nie może im tego utrudniać” – stwierdził przewodniczący Komisji Praw Człowieka i Praworządności Marcin Karpiński – Senator RP na konferencji prasowej ws. wniosków Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego o odwołanie ławników Sądu Najwyższego. Dziś w tej sprawie odbyło się posiedzenie komisji.
Komisja Praw Człowieka i Praworządności zaopiniowała negatywnie wszystkie wnioski Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego Małgorzaty Manowskiej o odwołanie 15 ławników Sądu Najwyższego. Sprawozdawcą komisji na posiedzeniu Senatu będzie jej przewodniczący senator Marcin Karpiński. Ostateczną decyzję w tej sprawie podejmie Senat.
„Podjęliśmy jedyną słuszną i racjonalną decyzję. (…) Nie możemy krytykować ludzi za to, że chcą postępować praworządnie i realizować nie tylko literę, ale i ducha prawa” – powiedział senator Marcin Karpiński. Dodał, że nie można pozwolić, aby „wybrani zgodnie z prawem ławnicy byli szykanowani”.
W posiedzeniu komisji oprócz senatorów i ławników udział wzięli eksperci, m.in. prof. Ewa Łętowska, b. rzecznik praw obywatelskich, prof. Wojciech Sadurski, Uniwersytet Warszawski, prof Agnieszka Bień-Kacała, Uniwersytet Szczeciński, prawnik Krystian Markiewicz, prezes Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia”.
Pierwszego Prezesa SN reprezentował członek Biura Studiów i Analiz SN, prof. Artur Kotowski, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Zadał on pytanie, czy członek składu sędziowskiego może decydować, czy sąd jest należycie obsadzony. Przywołał on stanowisko Małgorzaty Manowskiej, mówiące że ławnik nie ma możliwości takiej oceny. Ponadto ustawa nie przewiduje środków dyscyplinujących – I Prezes SN może jedynie ławnika odwołać.
W imieniu ławników wypowiadał się Andrzej Kompa, przewodniczący Rady Ławniczej SN, który podkreślił, że wszystkie wnioski dotyczące odwołania ławników SN, składane pod pozorem niewykonywania obowiązków lub odmowy sprawowania wymiaru sprawiedliwości, w praktyce wynikały z odmowy ławników łamania prawa i porządku konstytucyjnego przez podejmowanie czynności orzeczniczych z tzw. neo-sędziami, czyli sędziami wyłonionymi do SN przez Krajową Radę Sądownictwa po 2017 r. – w izbach SN o wątpliwym statusie prawnym.
Jak wskazał Krystian Markiewicz, prezes Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia”, należy przesądzić, czy osoba sprawująca tę funkcje jest rzeczywiście I Prezesem SN. Jeden z ławników wyraził wtórującą opinię, że nieprawomocnie powołana Prezes SN chce odwołać prawomocnie powołanych ławników.
Jesienią 2022 r. Senat wybrał na czteroletnią kadencję 30 ławników Sądu Najwyższego. Kandydatury zdecydowanej większości wyłonionych wtedy ławników – 26 osób – zostały zgłoszone przez Komitet Obrony Demokracji.
(CSI/pr)
Zdjęcie ilustrujące: posiedzenie Komisji Praworządności i Praw Człowieka Senatu, 3 lipca 2024 r.. Autor – Tomasz Paczos, Kancelaria Senatu
