Uchybienie terminu czy uchybienie terminowi? Kodeks cywilny (art. 168 i 169) mówi wyraźnie o „uchybieniu terminu”. Przykłady ze „Słownika języka polskiego” wzmiankują o uchybieniu w wykonawstwie, w stylu, w sztuce lekarskiej. Ani chybi ktoś się myli? Chyba, że wszyscy mają rację.
Czy Ukraina podoła wymogom akcesyjnym stawianym przez Unię Europejską? Jestem przekonany, że tak. Nie ma innego wyjścia.
Historyczna statystyka i współczesność na przykładzie liczby adwokatów w Polsce. W 1939 r. było ich ca 8000, w 2023 r. – ca 21500.
Y – jedna z końcowych liter naszego alfabetu miała kiedyś inną pozycję. „Ortographia polska” (1551 r.) – poprzedzająca przekład Ewangelii św. Mateusza – wymienia pięćdziesiąt jeden znaków literowych, z Y na dwudziestym trzecim miejscu.
Brak wiadomości tematem e-wiadomości od Petrusa Suma: „W minionym tygodniu odbył się Walny Zjazd Delegatów Komitetu Obrony Demokracji. Próżno jednak w głównych przekaziorach Kraju szukałem choćby podstawowej informacji na ten temat, zdecydowanie ważniejsze dla nich bowiem było, że nasi dzielni kopacze piłki zjedli śniadanie. Teraz czekam na informację, że gdzieś urodziło się cielę z dwiema głowami”.
I znowu termin z prawa staropolskiego… Babizna oznaczała spadek po matce ojca lub matki. Odpowiednio funkcjonowała nazwa dziadowizna, gdy spadkodawcą był dziadek.
Energię dłużnika wkładaną w unikanie spłaty symbolizował zając, umieszczany w rogu ryciny („Jeśli jednak jest szczwany, przezornie czmycha jak zając”). Ale nie tylko… W „Ikonologii” C. Ripy czytamy, że zwierzątko owo przedstawiało też zatrwożenie i nieustanny strach zadłużonego. Tyle znaczeń, ile uszu u szaraka.
Nazwy tych sądów brzmią dzisiaj niezrozumiale (dla mnie pierwsza i trzecia), wszelako Konstytucja 3 Maja nakazała ich utrzymanie: „Sądy Zadworne, Assesorskie, Relacyjne i Kurlandzkie zachowujemy”.
Innym dziełem Johna Galsworthy`ego, prócz „Sagi rodu Forsyte`ów”, była sztuka Justice („Sprawiedliwość”). Następstwem jej wystawienia w 1910 r. były zmiany w brytyjskim prawie ograniczające kary więzienia odbywane w odosobnieniu.
Element oceny świadka – wedle prawa kanonicznego (kan. 1572) – to m. in. ustalenie „czy zeznanie jest na podstawie własnej wiedzy, zwłaszcza z osobistego widzenia i słyszenia, czy jest opinią świadka, opiera się na pogłoskach lub na zasłyszeniu od innych”. Fragment „na pogłoskach lub na zasłyszeniu” to po łacinie de fama aut de auditu. Przyznajmy, że teraz nasze „jak fama niesie” stało się bliższe.
Trzech sędziów trybunału Przyłębskiej orzekło, że ustawa Sejmu podjęta bez Kamińskiego i Wąsika jest nieważna. Prof. Matczak uważa, że skoro trójka była legalna, to wyrok o dwójce trzeba opublikować. Podwójna, ba!, potrójna radość w Belwederze.
Egzamin z uczciwości skandalicznie oblany przez prawnika podaję za zbiorem prof. Krzyżanowskiego. „Jedna uboga wdowa, mając sprawę pewną z umowy, dała jurzyście krowę: jej adwersarz dał mu potem wołu. Ten tedy na początku bronił dobrze wdowinej sprawy, zaś na końcu przeciwko niej mówił. Co widząc wdowa rzecze: „Panie, źle idzie krowa!”, odpowiedział: „Bo ją wół ciągnie”.
Rozeznawca, jednacz, rozprawca – dawno temu wszystkie te słowa oznaczały arbitra, powołanego przez strony rezygnujące z procesu w sądzie.
Miałem podać odpowiedź Angelusa Silesiusa (1624-1677) na pytanie „Czym jest sprawiedliwość?”. Oto ona: „Równo wszystkim niesie/ Wolność, oczyszczenie, tak tu, jak w niebiesiech”.
Is damnum dat, qui iubet dare – napis na budynku Sądu Najwyższego w zbiorze inskrypcji prof. Wołodkiewicza ma przekład: „Ten wyrządza szkodę, kto rozkazuje ją czynić”. Tam też odesłanie do kodeksów: karnego (art. 318) i cywilnego (art. 430).
Naoczny świadek (także: widz) w dawnej grece to autoptes. Słowo to łączymy automatycznie z autopsją. Widać mamy rację.
U Diogenesa warto pobierać nauki. Ludzi „biorących chciwie i wiele” nazywał „nadżebrakami”.
Marian Sworzeń
prawnik, pisarz, członek PEN Clubu, autor książki „Dezyderata. Dzieje utworu, który stał się legendą”
Ilustracja: Cesare Ripa z Perugii (1555 – 1622), jedna z alegorii umieszczonych w dziele „Iconologia overo Descrittione dell’Imagini universali”
