Na oficjalnej stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości zamieszczony jest komunikat dotyczący wspólnej opinii Komisji Weneckiej i Dyrekcji Generalnej ds. Praw Człowieka i Praworządności Rady Europy w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa.
W komunikacie tym w silny sposób nawiązano do treści pkt 81 tej opinii, gdyż mowa jest o tym, że – cyt. „Komisja ocenia jednak, że całkowite wykluczenie neo-sędziów z możliwości kandydowania do KRS, pomija ich indywidualną ocenę. Sędziowie nominowani po raz pierwszy po odbyciu aplikacji sędziowskiej, zostaliby pozbawieni możliwości kandydowania do KRS, mimo że nie mieli innej możliwości rozpoczęcia pracy w wymiarze sprawiedliwości. W związku z tym Komisja zaleca ponowne rozważenie wymogów dla sędziów, którzy chcą startować w wyborach do KRS”. W większości mediów, w ślad za tym komunikatem, także ten jeden tylko punkt opinii jest eksponowany.
W komunikacie tym całkowicie pominięto natomiast inny punkt tej opinii, w którym pokazano, że prawo kandydowania do organów takich jak KRS może być jednak ograniczane i wskazano kryteria, w oparciu o które możliwe jest dokonanie takich ograniczeń. Treść pkt 46 wspólnej opinii Komisji Weneckiej i Dyrekcji Generalnej ds. Praw Człowieka i Praworządności Rady Europy w oryginale brzmi – cyt. „The Venice Commission underlines that the membership of judges in the judicial councils may be subject to various eligibility criteria, including the length of their judicial experience (including possibly in the same function), as is the practice in numerous Venice Commission member states”, a w moim nieudolnym, ale oddającym sens wypowiedzi, tłumaczeniu: „Komisja Wenecka podkreśla, że członkostwo sędziów w radach sądownictwa może podlegać różnym kryteriom wybieralności, w tym długości doświadczenia sędziowskiego (w tym być może na tej samej funkcji), jak ma to miejsce w praktyce w licznych państwach członkowskich Komisji Weneckiej”.
Dodajmy, że teza o dopuszczalności ograniczenia biernego prawa wyborczego do organów tego typu oraz o możliwości uczynienia tego w oparciu o kryterium nawiązujące do sędziowskiego stażu została dodatkowo wzmocniona w pkt 46 opinii poprzez dodanie doń odnośnika nr 32 w brzmieniu – cyt. „For example: 15 years in Bulgaria; 10 years in Albania, Armenia; 7 years in Romania; 5 years in Georgia, Hungary; 3 years in Lithuania; in Spain 3 judges must have more than 25 years of experience (See DGI – DCJ, Comparative Overview on Judicial Councils in Europe, (2022)1, 14 March 2022, p. 7)”, a w moim kulawym tłumaczeniu: „Na przykład: 15 lat w Bułgarii; 10 lat w Albanii, Armenii; 7 lat w Rumunii; 5 lat w Gruzji, na Węgrzech; 3 lata na Litwie; w Hiszpanii 3 sędziów musi mieć ponad 25-letnie doświadczenie (zobacz DGI – DCJ, Przegląd porównawczy dotyczący rad sądownictwa w Europie, (2022)1, 14 marca 2022 r., s. 7)”. W większości mediów tego punktu opinii nie tylko, iż nie wyeksponowano, ale wręcz nie dostrzeżono.
Moim skromnym zdaniem, tak jak akty prawne należy czytać „w całości”, a nie każdy przepis „z osobna” i w izolacji od pozostałych, tak i wszelkiego rodzaju opinie warto analizować „w całości”, a nie wybiórczo, eksponując niektóre ich punkty, a pomijając inne. Warto tak czynić niezależnie od ostatecznie dokonanego wyboru.
Rozumiem, że opinia ta była, zapewne, analizowana w wielkim pośpiechu i jedynie takie były źródła niedostrzeżenia lub niedocenienia niektórych jej fragmentów, a dostrzeżenia i być może przecenienia fragmentów innych, ale teraz jest czas, aby z pośpiechu tego zrezygnować i z pełną uwagą i powagą przeanalizować także jej pkt 46, co – być może – pozwoli na to, aby doraźne cele polityczne nie stawiały do kąta elementarnych racji sprawiedliwościowych. Mnie, rzecz jasna, interesują jedynie te ostatnie, a więc tylko na marginesie zauważam, iż – być może – właściwe odczytanie pkt 81 i 46 w ich wzajemnym powiązaniu mogłoby połączyć cele polityczne z racjami sprawiedliwościowymi.
Linki do oryginału opinii Komisji Weneckiej i do komunikatu zamieszczonego na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości, aby każdy mógł wyrobić sobie swoje własne zdanie w tej trudnej, ale jakże ważnej materii.
Stanisław Zabłocki
