W ostatnich latach jakość tworzenia prawa w Polsce uległa znacznemu pogorszeniu. Praktyki takie, jak lekceważenie procedur, omijanie konsultacji społecznych, wykorzystywanie ścieżki poselskiej do projektów rządowych czy „wrzutki” w końcowym etapie procesu legislacyjnego, były stałym elementem politycznego krajobrazu, służącym szybkiemu wdrażaniu woli partii rządzącej, kosztem jakości i transparentności tworzenia prawa. O ile nie były to praktyki nowe, szczególnie od 2015 roku nabrały one wyraźnie na znaczeniu, co potwierdzają także dane empiryczne. Doprowadziło to do dalszej erozji zaufania obywateli do państwa – a co gorsza, podważyło zaufanie do procesów demokratycznych.
Ostatnie osiem lat to przede wszystkim odejście od tworzenia polityk publicznych opartych na dowodach (ang. evidence based policy making) – zarówno, gdy chodzi o formalną działalność ustawodawcy, jak i miękkie praktyki rządzących. Jednym z pierwszych działań była rezygnacja przez nowy rząd z tworzenia założeń projektów ustaw oraz możliwość pominięcia etapu konsultacji społecznych i zbierania opinii od innych organów państwa. Pozwalało to „ukrywać” rządowe projekty ustaw przed opinią publiczną i przedstawiać je na bardzo późnym etapie procesu legislacyjnego, niedługo przed skierowaniem ich do parlamentu.
Politycy nadużywali również zaufania do projektów ustaw prezentowanych jako inicjatywy obywatelskie, które w rzeczywistości były promowane przez partię rządzącą. Taka praktyka miała na celu nadanie kontrowersyjnym projektom waloru „obywatelskości” i manipulowanie opinią publiczną.
Konsekwencją stosowania tych praktyk, szczególnie w ostatniej kadencji parlamentu (2019–2023), było radykalne skrócenie przeciętnego czasu uchwalania ustaw. Jak wyliczyliśmy, w porównaniu do poprzednich kadencji, okres ten skrócił się niemal trzykrotnie, osiągając czas krótszy niż 50 dni. Takie działanie wpłynęło negatywnie na jakość tworzonych ustaw, zwiększając ryzyko błędów legislacyjnych, niezamierzonych konsekwencji czy, przede wszystkim, wpływało negatywnie na legitymację tak uchwalonego prawa.
8250_komunikat-32024-nie-psujmy-wiecej-legislacji-4
