Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu wydał dziś w sprawie Lecha Wałęsy przeciwko Polsce (Nr 50849/21) orzeczenie wielkiej wagi dla dalszego procesu przywracania reguł praworządności w naszym kraju.

Pomijam znaczenie tego wyroku dla osoby skarżącej. Koncentruję się w tym – czynionym „na gorąco” – wpisie na tym, że Trybunał, stosując procedurę wyroku pilotażowego, stwierdził – mając na uwadze okoliczności niniejszej sprawy oraz wcześniejsze orzeczenia dotyczące rozpoczętej w Polsce tzw. reformy sądownictwa – że podwójne naruszenie prawa do rzetelnego procesu, gwarantowanego na podstawie art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, miało swój początek w powiązanych ze sobą problemach systemowych, spowodowanych m.in. przez:

a) wadliwą procedurę powoływania sędziów z udziałem Krajowej Rady Sądownictwo, utworzonej na mocy ustawy zmieniającej z 2017 r.;
b) wynikający z tego brak niezależności ze strony Izby Kontroli Nadzwyczajnej oraz Spraw Publicznych Sądu Najwyższego;
c) wyłączną kompetencję Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego w sprawach związanych z zarzutem braku niezawisłości sędziego.

W konsekwencji Trybunał stwierdził, że aby położyć kres systemowym naruszeniom artykułu 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Polska winna będzie między innymi podjąć odpowiednie kroki ustawodawcze, aby zapewnić zgodność krajowego systemu prawnego z wymogami „niezawisłego i bezstronnego sądu ustanowionego na mocy ustawy” oraz z zasadą pewności prawa.

Przypomnijmy też prawdę oczywistą, że Polska, jako członek Rady Europy, jest zobowiązana przestrzegać orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, a tzw. wyroki pilotażowe są instrumentem, po który ETPC sięga nieczęsto, bowiem wówczas, gdy stwierdza naruszenia zdiagnozowane nie w jednostkowej sprawie, ale wady obciążające cały system prawny.

Stanisław Zabłocki

Autor opublikował ten komentarz na swoim profilu FB

Od Redakcji:

Dodać warto, że ETPC orzekł, że Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN nie była „niezależnym i bezstronnym sądem ustanowionym na mocy ustawy” oraz że skarga nadzwyczajna była niezgodna z [zasadami] praworządności, w szczególności z zasadami pewności prawa, powagi rzeczy osądzonej i przewidywalności prawa. Stwierdzając, że naruszenia te wynikają ze wzajemnie powiązanych problemów systemowych związanych z dysfunkcją prawa i praktyki krajowej, Trybunał wezwał do podjęcia pilnych działań naprawczych.

Komunikat prasowy 

Autor zdjęcia: Jindřich Nosek (NoJin). Źródło: Wikimedia Commons