Praworządność: Komisja podejmuje decyzję o skierowaniu do Trybunału Sprawiedliwości UE sprawy przeciwko POLSCE w związku z naruszeniem prawa UE przez Trybunał Konstytucyjny – komunikat prasowy z 15 lutego 2023 r.

Komisja Europejska podjęła dziś decyzję o skierowaniu do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej sprawy przeciwko Polsce w związku z naruszeniami prawa UE przez polski Trybunał Konstytucyjny i jego orzecznictwo.

Komisja wszczęła postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego przeciwko Polsce w dniu 22 grudnia 2021 r., wysyłając wezwanie do usunięcia uchybienia. Nastąpiło to po orzeczeniach polskiego Trybunału Konstytucyjnego z 14 lipca 2021 r. [P 7/20 – przyp. MK] i 7 października 2021 r.[K 3/21 – przyp. MK], w których uznał on postanowienia traktatów UE za niezgodne z Konstytucją RP, wyraźnie kwestionując pierwszeństwo prawa Unii. Celem Komisji jest zapewnienie ochrony praw obywateli polskich i możliwość czerpania korzyści z UE w taki sam sposób, jak wszyscy obywatele UE. Pierwszeństwo prawa UE zapewnia równe stosowanie prawa UE w całej Unii.

Trybunał Konstytucyjny tymi wyrokami naruszył ogólne zasady autonomii, pierwszeństwa, skuteczności, jednolitego stosowania prawa Unii oraz wiążącego skutku orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Komisja uważa, że orzeczenia te naruszają również art. 19 ust. 1 TUE, który gwarantuje prawo do skutecznej ochrony sądowej, nadając mu nadmiernie restrykcyjną interpretację. Tym samym pozbawia ona jednostki przed sądami polskimi pełnych gwarancji przewidzianych w tym przepisie.

Komisja uważa również, że Trybunał Konstytucyjny nie spełnia już wymogów niezawisłego i bezstronnego sądu ustanowionego uprzednio na mocy ustawy. Wynika to z nieprawidłowości w procedurach mianowania trzech sędziów w grudniu 2015 r. oraz w wyborze prezesa w grudniu 2016 r.

W dniu 15 lipca 2022 r. Komisja podjęła decyzję o skierowaniu do Polski uzasadnionej opinii, na którą Polska odpowiedziała w dniu 14 września 2022 r., odrzucając uzasadnienie Komisji. Polska odpowiedź nie odnosi się do zastrzeżeń Komisji. Dlatego Komisja podjęła dziś decyzję o skierowaniu sprawy przeciwko Polsce do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Tło

Praworządność jest jedną z podstawowych wartości Unii Europejskiej. Ma to zasadnicze znaczenie dla funkcjonowania UE jako całości, w odniesieniu do rynku wewnętrznego, współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, oraz dla zapewnienia, aby sędziowie krajowi, którzy są również „sędziami UE”, mogli wypełniać swoją rolę w stosowaniu prawa UE i mogli właściwie współdziałać z Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Jak wynika ze sprawozdania na temat praworządności z 2022 r., nadal utrzymują się poważne obawy związane z niezależnością polskiego sądownictwa. W latach 2019 i 2020 Komisja wszczęła dwa nowe postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w celu ochrony niezależności sądów. Od tego czasu Trybunał Sprawiedliwości uznał, że system środków dyscyplinarnych dla sędziów w Polsce nie jest zgodny z prawem UE. Trybunał zarządził również środki tymczasowe w celu zawieszenia uprawnień Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego w sprawach dyscyplinarnych dotyczących sędziów. W planie odbudowy i zwiększania odporności Polska zobowiązała się do przeprowadzenia reform systemu dyscyplinarnego wobec sędziów, likwidacji Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego oraz do stworzenia postępowań odwoławczych dla sędziów, których dotyczą orzeczenia tej Izby, mających na celu wzmocnienie niektórych aspektów niezależności sądownictwa. W grudniu 2021 r. Komisja wszczęła postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego dotyczące polskiego Trybunału Konstytucyjnego i jego orzecznictwa. Polski Trybunał Konstytucyjny wydał orzeczenia wprost kwestionujące pierwszeństwo prawa unijnego i postanowień traktatów UE. Komisja podjęła dziś decyzję o skierowaniu sprawy do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.