10 marca Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie K 7/21, z wniosku Zbigniewa Ziobry w kapeluszu Prokuratora Generalnego, którego treść przytaczamy w całości. Uzasadnienie ustne przeczytane przez dr. hab. Mariusza Muszyńskiego, w zapisie video, zamieścimy w Monitorze jeszcze dzisiaj.
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Warszawa, dnia 10 marca 2022 r.
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Stanisław Piotrowicz – przewodniczący
Mariusz Muszyński – sprawozdawca
Krystyna Pawłowicz
Wojciech Sych
Andrzej Zielonacki,
protokolant: Michał Rylski,
po rozpoznaniu, z udziałem wnioskodawcy oraz Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Sejmu i Ministra Spraw Zagranicznych, na rozprawie w dniach 19, 25 stycznia i 10 marca 2022 r., wniosku Prokuratora Generalnego o zbadanie zgodności:
art. 6 ust. 1 zdanie pierwsze Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2 (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284) w zakresie, w jakim:
a) upoważnia Europejski Trybunał Praw Człowieka do wykreowania, na gruncie prawa krajowego, podlegającego ochronie sądowej prawa podmiotowego sędziego do zajmowania funkcji administracyjnej w strukturze organizacyjnej sądownictwa powszechnego Rzeczypospolitej Polskiej, z art. 8 ust. 1, art. 89 ust. 1 pkt 2 i art. 176 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
b) zawarta w tym przepisie przesłanka „sąd ustanowiony ustawą” nie uwzględnia, będących podstawą ustanowienia sądu, powszechnie obowiązujących przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustaw, a także ostatecznych i powszechnie obowiązujących wyroków polskiego Trybunału Konstytucyjnego, z art. 89 ust. 1 pkt 2, art. 176 ust. 2, art. 179 w związku z art. 187 ust. 1 w związku z art. 187 ust. 4 oraz z art. 190 ust. 1 Konstytucji,
c) dopuszcza dokonywanie przez sądy krajowe lub międzynarodowe wiążącej oceny zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej i rzeczoną Konwencją ustaw dotyczących ustroju sądownictwa, właściwości sądów oraz ustawy dotyczącej Krajowej Rady Sądownictwa, by w ten sposób ustalić spełnienie przesłanki „sądu ustanowionego ustawą”, z art. 188 pkt 1 i 2 Konstytucji,
o r z e k a:
Art. 6 ust. 1 zdanie pierwsze Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2 (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.) w zakresie, w jakim:
1) pojęciem „praw i obowiązków o charakterze cywilnym” obejmuje podmiotowe prawo sędziego do zajmowania funkcji administracyjnej w strukturze sądownictwa powszechnego w polskim systemie prawnym
– jest niezgodny z art. 8 ust. 1, art. 89 ust. 1 pkt 2 i art. 176 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
2) przy ocenie spełnienia warunku „sądu ustanowionego ustawą”:
a) dopuszcza pomijanie przez Europejski Trybunał Praw Człowieka lub sądy krajowe przepisów Konstytucji, ustaw oraz wyroków polskiego Trybunału Konstytucyjnego,
b) umożliwia samodzielne kreowanie norm dotyczących procedury nominacyjnej sędziów sądów krajowych przez Europejski Trybunał Praw Człowieka lub sądy krajowe w procesie wykładni Konwencji
– jest niezgodny z art. 89 ust. 1 pkt 2, art. 176 ust. 2, art. 179 w związku z art. 187 ust. 1 w związku z art. 187 ust. 4 oraz z art. 190 ust. 1 Konstytucji,
c) upoważnia Europejski Trybunał Praw Człowieka lub sądy krajowe do dokonywania oceny zgodności z Konstytucją i Konwencją ustaw dotyczących ustroju sądownictwa, właściwości sądów oraz ustawy określającej ustrój, zakres działania, tryb pracy i sposób wyboru członków Krajowej Rady Sądownictwa
– jest niezgodny z art. 188 pkt 1 i 2 oraz z art. 190 ust. 1 Konstytucji.
Orzeczenie zapadło jednogłośnie.
Stanisław Piotrowicz
Mariusz Muszyński
Krystyna Pawłowicz
Wojciech Sych
Andrzej Zielonacki
Komentarz Monitora Konstytucyjnego
To będzie historyczna data – dla Trybunału Konstytucyjnego, dla społeczeństwa obywatelskiego w Polsce, ale także – dla społeczności Europy. Trybunał Julii Przyłębskiej poszedł oto śladami wytyczonymi przez profesora Walerego Zorkina, prezesa Sądu Konstytucyjnego Federacji Rosyjskiej. 1 lipca 2015 roku SKFR uznał, że
„Konwencja nie może „znieść priorytetu konstytucji. Realizacja [wyroków ETPC] w rosyjskim systemie prawnym jest możliwa tylko wtedy, gdy uzna się wyższość mocy prawnej ustawy zasadniczej naszego kraju”.
Wtedy chodziło o niebagatelną kasę – 50 mld USD dla akcjonariuszy Jukosu, dziś – jak twierdzą wnioskodawcy – chodzi o zasady.
Tak czy owak – cytując M. Muszyńskiego – ostatnie wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, niekorzystne dla Polski, „pozbawione są atrybutu wykonalności”.
Pozostaje teraz wyciągnąć konsekwencje polityczne z dzisiejszego wyroku. Jeśli idziemy śladem Federacji Rosyjskiej, a dzisiejsze orzeczenie na to wskazuje, trzeba postąpić, jak ona: także dziś, 10 marca, Moskwa zapowiedziała wystąpienie z Rady Europy. Co za tym idzie, Europejska Konwencja Praw Człowieka przestanie ją wiązać. Rosja uczyniła to w pośpiechu, ewakuując się ze Strasburga przed zaplanowaną na 16 marca nadzwyczajną sesją Zgromadzenia Parlamentarnego RE, która będzie poświęcona konsekwencjom agresji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę.
Rzeczywiście, Europejska Konwencja Praw Człowieka i Podstawowych Wolności wiąże i w Polsce – ręce suwerena z Nowogrodzkiej i jego wspólnika z gmachu dawnego MBP. Dzisiejszy wyrok wskazuje rozwiązanie.
Piotr Rachtan
