Stanowisko nr 12/2017
Porozumienia samorządów zawodowych i stowarzyszeń prawniczych dotyczące przedstawionego przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projektu ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw
Porozumienie samorządów zawodowych i stowarzyszeń prawniczych wskazuje, że Krajowa Rada Sądownictwa stoi na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów.
Biorąc pod uwagę powyższe konieczne jest zapewnienie transparentnych procedur wyboru członków Rady i ich działań, a także stworzenie obywatelom mechanizmów kontrolnych tych procedur. Pozytywnie ocenić należy propozycje zawarte w prezydenckim projekcie, które utrzymane są w tym duchu, jak art. 20 ust. 1 projektu ustawy przewidujący transmisję obrad Rady za pośrednictwem internetu czy przepisy regulujące samą procedurę wyłaniania kandydatów do Rady (art. 11a ust. 2 , art. 11a ust. 4-6, art. 11b ust. 1 – 2 i 7).
Proponowane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zmiany, polegające na odebraniu sędziom uprawnienia do wyboru swoich przedstawicieli w Krajowej Radzie Sądownictwa i przekazaniu tych kompetencji władzy ustawodawczej, czynią funkcję strażniczą Krajowej Rady Sądowniczej iluzoryczną i pozbawioną praktycznego znaczenia oraz skutkują ryzykiem zwiększenia ingerencji politycznej w funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, co może w konsekwencji nieść negatywne skutki dla niezależności sądownictwa w Polsce.
Rozwiązania zawarte w przedstawionym projekcie, wbrew uzasadnieniu prezydenckiego weta do ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, nie prowadzą też do zwiększenia reprezentatywności Rady. Zasadnicze wątpliwości co do zgodności Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej budzi rozwiązanie pozwalające na przerwanie konstytucyjnej kadencji członków Krajowej Rady Sądownictwa.
Porozumienie samorządów zawodowych i stowarzyszeń prawniczych, dostrzegając potrzebę reformy wymiaru sprawiedliwości, wskazuje na konieczność takich zmian w ustawie o Krajowej Radzie Sądownictwa, które będą budować zaufanie do tej instytucji, a także rozszerzać w sposób zgodny z Konstytucją system społecznej kontroli jej działania.
W celu realizacji tych założeń Sygnatariusze rekomendują:
1. powołanie organu doradczego przy Krajowej Radzie Sądownictwa – Rady Społecznej, w której skład wejdą przedstawiciele organizacji pozarządowych, wskazanych przez Prezydenta, osoby wskazane przez Rzecznika Praw Obywatelskich i przedstawicieli samorządów zawodów prawniczych oraz wydziały prawa uczelni publicznych. Rada, będąca nowym organem działającym przy Krajowej Radzie Sądownictwa, zapewni otwarty i skuteczny udział organizacji obywatelskich i zawodowych w formułowaniu strategii reform w sądownictwie oraz obiektywizm w ich monitorowaniu, a także pozwoli na pełna kontrolę procesu nominacyjnego sędziów,
2. wybór sędziów do Krajowej Rady Sądownictwa przez sędziów w demokratycznych i bezpośrednich wyborach,
3. możliwość zgłaszania kandydatów sędziów – członków Krajowej Rady Sądownictwa przez grupy 2 tys. obywateli, przedstawicieli samorządów zawodów prawniczych, rady wydziałów prawa uczelni publicznych,
4. publiczne, transmitowane w internecie, wysłuchanie kandydatów na członków Krajowej Rady Sądownictwa,
5. publiczne, transmitowane w internecie, posiedzenia Krajowej Rady Sądownictwa,
6. wyłączenie możliwość kandydowania na członka Rady sędziów delegowanych do Ministerstwa Sprawiedliwości (także do 2 lat od zakończenia delegacji),
7. stopniowe zastępowanie członków Rady przez nowych członków, wybranych na nowych zasadach oraz krótki okres vacatio legis, aby możliwe było dokonanie wyborów na nowych zasadach z zakończeniem kadencji większości obecnych członków Rady.
P R Z EWO D N I C Z Ą C Y P O R O Z UMI E N I A
Adwokat Jacek Trela
Prezes Naczelnej Rady Adwokackiej
SEKRETARZ POROZUMIENIA
Adwokat Przemysław Rosati
Członek Naczelnej Rady Adwokackiej