W dawnej gwarze przestępczego światka szopenfeldziarze to byli drobni złodziejaszkowie, stojący w hierarchii tego zawodu na samym dole. W „Vabank” Juliusza Machulskiego byli nimi Moks i Nuta, których od ekstraligowego Kwinty dzieliła zawodowa przepaść. Szopenfeldziarze okradali głównie sklepy odzieżowe, odwracając uwagę personelu wynosili na sobie ubrania lub obrabiali kasę. Prymitywne techniki. Zero polotu.
I to właśnie z powodu mało zaawansowanych i mało innowacyjnych metod, skojarzył mi się szopenfeldziarz z (z przeproszeniem) z samym panem premierem. Choć to inna skala, bo możliwości prezesa rady ministrów są, rzecz jasna, nieco większe.
Jak usłyszałem, że nasz budżet zamknął się nadwyżką 25 mld zł na koniec czerwca to zwątpiłem w swoje zdrowe zmysły, o wiedzy nie wspominając. A jak szef rządu dodał, że udało mu się to przy udzieleniu wsparcia polskiej gospodarce w kwocie 200 mld zł, to musiałem sięgnąć po sole trzeźwiące (szczęśliwie trafiłem na whisky).
Kasa sklepowa i kasa państwa to porównanie pozornie nie na miejscu, ale i nie pozbawione całkiem sensu. Tak, jak porównanie premiera do szopenfeldziarza. Kasę pozornie trzyma rząd, ale faktycznie ta kasa należy przecież do społeczeństwa. Ono jest właścicielem, premier powinien być kasjerem. Ale czasami ów kasjer próbuje orżnąć właściciela. Nie to, że dla siebie, czy dla rodziny. Nie, on próbuje zachachmęcić „dla dobra społeczeństwa”. Tyle, że społeczeństwo niekiedy tego dobra nie rozumie, albo nawet, niewdzięczne, dobra tego nie dostrzega. Ale zazwyczaj taki kasjer/premier wymyśla jakieś subtelne metody. Takie, że trudno się narodowi połapać. Tu zaś prostactwo. Kit prymitywny. Szopenfeldziarstwo.
Bo przecież nikt, choć trochę rozgarnięty, nie może w takie rzeczy uwierzyć.
Chociaż?
Dwa niezależne badania dotyczące codziennej wiedzy ekonomicznej. NBP zadawał respondentom 20 prostych pytań, na które przeciętny dorosły obywatel zarabiający i wydający pieniądze, korzystający z usług bankowych, powinien bez trudu odpowiedzieć. Tych, co wiedzieli było w najlepszym razie 2/3, a większości pytań nieco ponad połowę. Związek Przedsiębiorców i Pracodawców pytał ludzi o podatki. I co? 16% zatrudnionych na etatach uważało, że nie płaci PIT, a 58% nie wiedziało, że płaci VAT. Takich to szopenfeldziarz może nabrać bez trudu. Tym łatwiej, gdy odwróci ich uwagę jakimiś innymi sprawami (cnotami niewieścimi, LGBT, rosyjskimi hakerami). Wtedy kasę łatwiej zwinąć.
Ja zupełnie nie rozumiem po co to premier powiedział. Dzień bez kłamstwa to dzień stracony?
Przecież naprawdę mało dyskretnie powyprowadzał poza budżet mnóstwo pieniędzy. Ile mamy dziś tzw. państwowych funduszy celowych? W ustawie budżetowej na 2021 r. jest ich 40. W 2003 roku było zaledwie 13. Publiczne pieniądze są teraz poupychane w wielu szufladach. Budżet przestał być całościowym planem dochodów i wydatków państwa. Obawiam się, że kontrolę nad nim straciło nie tylko społeczeństwo, ale także parlamentarzyści. To naprawdę nie są skomplikowane metody krętactwa. Ale utrudniają orientację w finansach publicznych. I o to chodzi. Wymarzona sytuacja dla szopenfeldziarza.
Co więcej, opowiadanie takich baśni podważa zaufanie do wszelkich państwowych raportów, statystyk, informacji. Fatalny skutek. Pogarszający i tak już niską wiarygodność rządu.
Zachowanie pana premiera skojarzyło mi się też z metodą mojego wnuczka, kiedy miał 3-4 lata. Kiedy chciał sięgnąć przy stole po kolejne, już zakazane, ciasteczko zasłaniał sobie oczy jedną ręką a drugą wyciągał po zakazany owoc. Mateusz Morawiecki też zdaje się liczyć, że jak on sam sobie zasłoni oczy i nie widzi funduszy pozabudżetowych to i inni też ich nie dostrzegą.
Szopenfeldziarz? Dziecko? Dwa w jednym?
Piotr Dominiak
Cotygodniowe komentarze „Rejsy po gospodarce” prof. dr. hab. Piotra Dominiaka, założyciela i pierwszego dziekana Wydziału Zarządzania i Ekonomii Politechniki Gdańskiej ukazywały się na łamach prasy gdańskiej od początku lat 90. Obecnie prof. Dominiak publikuje ja swoim profilu na FB
