Ministerstwo Spraw Zagranicznych odpowiedziało na pytania Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka o to, jakie kroki zamierza podjąć po odrzuceniu polskiej listy kandydatów na urząd sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa organizacje pozarządowe uzyskałyby możliwość obserwacji rozmów kwalifikacyjnych z kandydatami – taka zmiana procedury jest planowana na etapie obecnych prac w MSZ, informuje HFPC na swojej stronie internetowej.
Lista polskich kandydatów na urząd sędziego ETPC odrzucona
HFPC przypomina, że 14 kwietnia 2021 r. Komitet ds. wyboru sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka zarekomendował Zgromadzeniu Parlamentarnemu Rady Europy odrzucenie listy kandydatów zaproponowanych przez polski rząd. Komitet wskazał, że krajowa procedura w sprawie wyłonienia kandydatów na urząd sędziego ETPC nie wypełnia standardów wymaganych przez Zgromadzenie Parlamentarne oraz Komitet Ministrów Rady Europy. 19 kwietnia 2021 r. Zgromadzenie Parlamentarne RE ostatecznie przychyliło się do wniosku Komitetu.
W oczekiwaniu na zmiany…
W reakcji na decyzję Zgromadzenia Parlamentarnego HFPC wystąpiła 26 maja 2021 r. z wnioskiem o dostęp do informacji publicznej na temat kroków, które podjęło lub zamierza podjąć Ministerstwo Spraw Zagranicznych.
Jak wskazuje Ministerstwo, od momentu odrzucenia polskiej listy kandydatów nie zebrał się ponownie Zespół ds. wyłonienia kandydatów na urząd sędziego ETPC. Możliwe, że jego skład zostanie powołany na nowo po zmianie uregulowań dotyczących procedury wyboru kandydatów na sędziów ETPC. Zgodnie z odpowiedzią MSZ prace legislacyjne już trwają.
Głównym kierunkiem zmian przepisów miałoby być dopuszczenie organizacji pozarządowych do obserwacji rozmów kwalifikacyjnych z potencjalnymi kandydatami.
Poniżej, w formie niezmienionej, prezentujemy treść odpowiedzi MSZ z 11 czerwca na wniosek HFPC o udostępnienie informacji publicznej.
Mając na względzie odpowiedź Ministerstwa, Helsińska Fundacja Praw Człowieka pragnie ponownie podkreślić, iż w dalszym ciągu będzie prowadziła monitoring postępowania w przedmiocie wyłonienia polskiej listy kandydatów na urząd sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
Szanowni Państwo,
W odpowiedzi na zapytanie z dnia 26 maja 2021 r. (sygn. 520/2021/PSP/KW/KJ) w sprawie działań dotyczących wyłaniania kandydatów na urząd sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z ramienia Polski uprzejmie przekazujemy odpowiedzi na następujące pytania.
- Jakie działania zostały podjęte przez MSZ bądź Zespół ds. wyłonienia kandydatów na urząd sędziego ETPC od dnia 19 kwietnia br.?
- Czy MSZ podjęło kroki legislacyjne mające na celu zmianę polskiego postępowania w zakresie wyłonienia kandydatów na urząd sędziego Trybunału, w szczególności zmianę Zarządzenia nr 1 ministra Spraw Zagranicznych z dnia 13 stycznia 2012 r. (wraz ze zmianami wprowadzonymi Zarządzeniem nr 31 Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 2 października 2020 r. zmieniającym zarządzenie w sprawie powołania Zespołu do spraw wyłonienia kandydatów na urząd Sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka)? Jeśli tak, to prosimy o ich przedstawienie.
- Czy w związku z odrzuceniem polskiej listy kandydatów na urząd sędziego ETPC przez ZPRE, MSZ planuje podjąć kroki legislacyjne mające na celu zmianę polskiego postępowania w zakresie wyłonienia kandydatów na urząd sędziego Trybunału, w szczególności zmianę Zarządzenia nr 1 ministra Spraw Zagranicznych z dnia 13 stycznia 2012 r. (wraz ze zmianami wprowadzonymi Zarządzeniem nr 31 Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 2 października 2020 r. zmieniającym zarządzenie w sprawie powołania Zespołu do spraw wyłonienia kandydatów na urząd Sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka)?
Po decyzji Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z dnia 19 kwietnia 2021 r. Ministerstwo Spraw Zagranicznych dokonało ponownej analizy uregulowań dotyczących wyłaniania kandydatów. W oparciu o tę analizę przygotowano propozycję zmiany zarządzenia nr 1 Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 13 stycznia 2012 r. w sprawie powołania Zespołu do spraw wyłonienia kandydatów na urząd sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu (Dz. Urz. Min. Spraw Zagr. z 2012 r. poz. 1, oraz z 2020 r. poz. 55). Projekt podlega obecnie procedurze zatwierdzania w ramach MSZ, wymagać będzie również uzgodnienia z Ministrem Sprawiedliwości.
Główną zmianą planowaną na tym etapie przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych ma być dodanie do zarządzenia możliwości obserwowania przez organizacje pozarządowe rozmów kwalifikacyjnych z kandydatami. Stanowiłoby to realizację postulatów formułowanych w tej sprawie m.in. przez Helsińską Fundację Praw Człowieka. Realizacja takich postulatów w poprzedniej procedurze wyłaniania kandydatów nie była możliwa z uwagi na brak podstawy prawnej. W celu określenia, które organizacje pozarządowe zyskają prawo zgłoszenia jednej osoby jako obserwatora, zastosowane będzie obiektywne kryterium, jakim jest prowadzenie działalności statutowej w sferze upowszechniania i ochrony wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich (por. art. 4 ust. 1 pkt 22 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2020 r. poz. 1057)). Każda z organizacji pozarządowych, która spełnia ten wymóg, uzyska prawo wyznaczenia po jednym obserwatorze. Wniosek w tej sprawie będzie można kierować do Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Szczegółowe informacje na temat terminu i trybu składania wniosków zostaną opublikowane na stronie internetowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych wraz z publikacją ogłoszenia o rozpoczęciu procedury wyłaniania kandydatów. W opinii MSZ rozwiązanie to przyczyni się do zwiększenia przejrzystości i rzetelności procedury zgodnie ze standardami Rady Europy.
Jednocześnie należy zauważyć, że Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy nie przekazało stronie rządowej żadnych konkretnych zastrzeżeń wobec zastosowanej poprzednio procedury i postulowanych zmian. Przedstawiciele MSZ nie uczestniczyli też w posiedzeniu Komisji ZPRE ds. wyboru sędziów ETPC z uwagi na poufny charakter prac tego gremium.
- Czy w okresie od 19 kwietnia br. odbyło się posiedzenie Zespołu ds. wyłonienia kandydatów na urząd sędziego ETPC?
Od dnia 19 kwietnia 2021 r. nie odbyło się żadne posiedzenie Zespołu do spraw wyłonienia kandydatów na urząd sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. Ostatnie posiedzenie miało miejsce w dniu 2 grudnia 2020 r.
- Jakie działania w celu wyłonienia polskich kandydatów na urząd sędziego Trybunału planuje podjąć MSZ?
Ministerstwo Spraw Zagranicznych rozważa możliwość powołania nowego Zespołu do spraw wyłonienia kandydatów na urząd sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. Decyzja w tej sprawie zostanie podjęta po zakończeniu prac nad zmianą zarządzenia. Ponadto podejmowane będą działania podobne jak w poprzedniej procedurze wyłaniania kandydatów, takie jak m.in. zamieszczenie ogłoszenia w trzech dziennikach ogólnopolskich. Ogłoszenie zostanie szeroko rozpowszechnione. Zaktualizowana zostanie również zakładka na stronie internetowej MSZ poświęcona wyborowi sędziego ETPC.
- Czy w związku z odrzuceniem polskiej listy kandydatów na urząd sędziego ETPC przez ZPRE planowane jest ponowne ogłoszenie konkursu na urząd sędziego Trybunału? Jeżeli tak, to czy już zaplanowana jest data ogłoszenia konkursu?
Ogłoszenie o naborze zostanie opublikowane po zakończeniu procedury zmiany zarządzenia oraz sfinalizowaniu zamówienia publicznego dotyczącego wyłonienia dzienników ogólnopolskich, w których ogłoszenie zostanie zamieszczone.
Kalendarium
⇒ 21 lutego 2020 r. – Sekretarz Generalny Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy wystosował pismo, w którym Polska została zaproszona do przedstawienia listy trzech kandydatów na stanowisko sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka do dnia 8 marca 2021 r.
⇒ 21 maja 2020 r. – Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Naczelna Rada Adwokacka oraz Krajowa Izba Radców Prawnych skierowały pismo do Ministra Spraw Zagranicznych, w którym zawarte zostały uwagi i rekomendacje dotyczące polskiej procedury ws. wyłonienia listy kandydatów na urząd sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
⇒ 30 czerwca 2020 r. – Ministerstwo Spraw Zagranicznych wystosowało odpowiedź na ww. pismo wskazując jednak, iż nie przewiduje wprowadzania merytorycznych zmian w obowiązującym zarządzeniu nr 1 Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 13 stycznia 2012 r. w sprawie powołania zespołu do spraw wyłonienia kandydatów na urząd sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
⇒ 2 października 2020 r. – Zarządzeniem MSZ nr 31 z dnia 2 października 2020 r. doszło do zmian w ww. regulacji, nazwanie których wyłączną aktualizacją zawartego w zarządzeniu nazewnictwa, stosownie do aktualnej struktury organizacyjnej, jest zdaniem Fundacji wysoce kontrowersyjne.
⇒ 9 października 2020 r. – Ministerstwo Spraw Zagranicznych ogłosiło konkurs na urząd sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
⇒ 20 listopada 2020 r. – na zaproszenie MSZ, doszło do spotkania przedstawicieli Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka – dr. Piotra Kładocznego oraz adw. Marcina Wolnego z dwojgiem członków Zespół ds. wyłonienia kandydatów na urząd sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
⇒ 4 grudnia 2020 r. Helsińska Fundacja Praw Człowieka wystosowała do Ministra Spraw Zagranicznych wniosek o udostępnienie informacji publicznej w zakresie prac prowadzonych przez Zespół ds. wyłonienia kandydatów na urząd sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (m.in. o przesłanie kopii protokołu z posiedzenia Zespołu z dnia 2 grudnia 2020 r. – w wersji zanonimizowanej, w razie zidentyfikowania takiej konieczności przez MSZ).
⇒ 16 grudnia 2020 r. – odpowiedź MSZ zawierająca m.in. finalną listę pytań zadanych kandydatom, zanonimizowaną kopię protokołu z posiedzenia Zespołu z dnia 2 grudnia 2020 r., zanonimizowana kopię listów przesłanych kandydatom, którzy dostali się na listę przesłaną Panelowi Doradczemu RE oraz tym, którzy nie zostali na nią zakwalifikowani.
⇒ 21 grudnia 2020 r. – Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Naczelna Rada Adwokacka oraz Krajowa Izba Radców Prawnych skierowały pismo do Doradczego Panelu Ekspertów Rady Europy do spraw wyłonienia kandydatów na wybór na stanowisko sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, w którym wyraziły swoje zastrzeżenia względem rzeczonego postępowania.
⇒ 31 marca br. Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Naczelna Rada Adwokacka oraz Krajowa Izba Radców Prawnych skierowały do Komitetu ds. wyboru sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka pismo wskazujące na nieprawidłowości w procedurze krajowej.
⇒ 14 kwietnia b.r. Komitetu ds. wyboru sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka zarekomendował odrzucenie listy przez Zgromadzenie Parlamentarne rady Europy.
⇒ 19 kwietnia b.r. Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy ostatecznie w całości odrzuciło polską listę kandydatów na urząd sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
⇒ 26 maja b.r., w związku z odrzuceniem polskiej listy kandydatów na urząd sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Helsińska Fundacja Praw Człowieka zwróciła się do Ministerstwa Spraw Zagranicznych z wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej w zakresie działań prowadzonych, oraz tych, których podjęcie jest planowane, w celu wyłonienia nowej listy kandydatów na urząd sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
⇒ 11 czerwca b.r. Ministerstwo Spraw Zagranicznych wystosowało do Fundacji odpowiedź na wniosek z dn. 26 maja b.r.
