230 rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja już za nami. Tę rocznicę obchodziliśmy w dawnych czasach w Trybunale bardzo uroczyście. Po wszystkich oficjalnych wydarzeniach w tym dniu przedstawiciele najwyższych władz państwowych zbierali się o godz. 17. w Trybunale, by wziąć udział we wspólnym, zawsze starannie zaprojektowanym trybunalskim rocznicowym wydarzeniu z tej okazji.

Zawsze pojawiał się aktualnie urzędujący prezydent, marszałkowie Sejmu i Senatu, prezesi sądów, wielu wybitnych intelektualistów, pisarzy i artystów. Był zwykle jakiś minikoncert, ale zawsze też głównym punktem tych spotkań był wykład, najczęściej specjalnie zaproszonego w tym celu do Trybunału z zagranicy znawcy problematyki związanej z tą historyczną Konstytucją, która jest nadal przedmiotem wielu poważnych badań na całym świecie. Lista wybitnych wykładowców z tej okazji w kolejnych latach była imponująca.

Był lord Ralf Dahrendorf, a także Norman Davies, prof. Alfredas Bumblauskas z Litwy i sędzia i profesor Petro Steciuk z Ukrainy. Wykładowcami bywali też polscy najwybitniejsi przedstawiciele świata nauki jak Leszek Kołakowski, czy też Henryk Samsonowicz. Był też Adam Zamoyski, oczywiście Polak, ale zaliczany do naukowców brytyjskich. Jego wspaniała panorama odbioru tego co wydarzyło się 3 Maja w Warszawie we wszystkich najważniejszych stolicach europejskich sama w sobie była wydarzeniem.

To były niezwykle intensywne i zarazem podniosłe spotkania, ukazujące często całkiem nową perspektywę postrzegania Konstytucji dziś. Proszę sobie tylko wyobrazić atmosferę towarzyszącą wykładowi prof. Bumblauskasa [w roku 2007 – przyp. red.], w którym analizował znaczenie Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów, także dla współczesnych stosunków litewsko-polskich, podczas gdy na sali był z nami żyjący jeszcze w tym momencie profesor Juliusz Bardach, który dla współczesnego odkrycia tego aktu dla obecnych pokoleń zrobił z pewnością najwięcej. Profesor Bumblauskas przywoływał wtedy dzieło Profesora Bardacha, podkreślając, że właśnie dzięki niemu Litwini uznali Konstytucję 3 Maja za wspólną tradycję i od wielu już lat obchodzą tę rocznicę jako także swoją rocznicę w ramach specjalnego dnia pamięci narodowej. A przez wiele dziesięcioleci wcześniej uważano na Litwie, że Ustawa Rządowa z dnia 3 Maja, była wobec niej aktem wrogim, bo likwidującym odrębność Wielkiego Księstwa. Dzięki Juliuszowi Bardachowi zweryfikowali wcześniejsze, błędne przekonanie.

Tak bywało. A jak jest teraz? Na stronie Trybunału poza wzmianką, że taka Konstytucja była – cisza. W mediach o roli TK w upamiętnianiu tej daty – głęboka cisza. Ale właściwie czemu tu się dziwić?..

Od Redakcji:

Specjalnie dla Jerzego Stępnia, prezesa Trybunału Konstytucyjnego w latach 2006 – 2008: