Marian Sworzeń. Prawo wielkich liter: ADOPCJA

5
(2)

Auden napisał niegdyś, że „w literaturze wulgarność jest lepsza od nijakości, tak jak tanie wino lepsze jest od wody destylowanej”. Czy owa wulgarność miała się też odnosić do języka mówionego, nie sposób osądzić bez zapytania autora. Kłopot w tym, że W. H. Auden, wybitny poeta angielski (1907-73), nie żyje. Na szczęście nie mamy podobnego zmartwienia wobec słowa niedawno nam zaserwowanego – jego polski autor cieszy się dobrym zdrowiem. Idzie o to czy „miękiszon” jest wulgaryzmem czy zwrotem potocznym? I czy w razie wypisania na transparencie będzie pochwałą czy obelgą?

Dlaczego pojęcie mizogynii jest nieznane ministrowi Czarnkowi, trudno tu dochodzić. Może nigdy nie słyszał o Molierowskim „Mizantropie”, co byłoby jakimś usprawiedliwieniem, gdyby nie jego funkcja szefa edukacji. Ostatnio powiedział o protestujących pod budynkiem MEN: „Biedni ludzie!”. Kłania się kolejne słowo, którego pan minister (sądząc po jego niechęci do greki) z całą pewnością nie zna: mizodemia. Znaczy ono „nienawiść do ludu”.

Oto mamy w obiegu „wypłaszczanie”. Zaczął prezydent, a potem słowo to przejęli ministrowie. I krąży sobie w najlepsze… Kiedy je słyszę, nie myślę wcale o rozmiarze pandemii, lecz o skradzionym płaszczu bohatera opowiadania Gogola, którego smętne widmo do dziś snuje się po Petersburgu…

Plain style to mówienie wolne od złości i demagogii, proste i powściągliwe, ascetyczne. Takie wymagania wobec języka polityków stawiała purytańska myśl w Ameryce na przełomie 17. i 18. wieku. „Nikomu nie można ufać, a zwłaszcza ludziom władzy – pisał John Cotton – należy dążyć do tego, by wszelka władza na ziemi była ograniczona”. Uzasadnienie: wokół ludzkich słów (i głów) nieustannie obiega szatan. Szczegóły: w artykule „Logomachia” prof. Stanisława Filipowicza z ostatniego „Przeglądu Politycznego” (nr 162). Odsyłam do lektury w szczególności tych, którzy poczuli się diabelnie dotknięci tą diagnozą.

Czaadajew, wybitny rosyjski pisarz, miał w swym życiu polski epizod. Otóż równe 200 lat temu, jesienią roku 1820, przejechał przez nasze ziemie zmierzając do czeskiej Opawy z listem do cara uczestniczącego w kongresie Świętego Przymierza. Legenda mówi, że jechał konno, a poświadczona listami prawda, że wygodnym powozem. Nie zmienia to faktu, że kilkanaście lat później, po wydaniu „Listu filozoficznego” (z przenikliwym opisem kontrastu między Europą a Rosją), Piotr Jakowlewicz Czaadajew został uznany za obłąkanego.

Jeszcze raz zacytuję W. H. Audena: „U męża stanu wyobraźnia poetycka jest rzeczą raczej niepożądaną”. Nie oznacza to bynajmniej, tak odczytuję to zdanie, że nie jest mu potrzebna wyobraźnia innego rodzaju – zwykła, niewyszukana, umiarkowanie roztropna, sprawiedliwie osądzająca skutki własnych decyzji. To mój niepoetycki przypis do wypowiedzi premiera Morawieckiego przy zgłaszaniu przezeń weta do unijnego budżetu.

Akcyza zasila budżet państwa – jest doliczana do towarów z natury kosztownych (np. importowane auta) i wówczas są jeszcze droższe, względnie obciąża wyroby tanie w produkcji (np. wódka), przez co są droższe po wielokroć. Jej cechą wspólną jest dołączenie do innych podatków, już i tak „siedzących” na towarze. W podobnym duchu posadowienia się, a dokładniej rozmoszczenia się (tyle, że nie na towarze, a na kontach społeczeństwa) konstruowany jest obecnie tzw. system informacji finansowej. Ze względu na przyzwoitość publiczną wolę nie podawać jego skrótowej nazwy. I tak bije w oczy.

Marian Sworzeń

*Autor – prawnik, pisarz, członek PEN Clubu – autor książki „Czarna ikona Biełomor. Kanał Białomorski. Dzieje. Ludzie. Słowa”; monodram jego autorstwa o 14 lipca 1789 r. pt. „Bastylia. Sprawa życia i śmierci” jest do obejrzenia w YouTube oraz FB (www.facebook.com/klub.wilkowyje.mck)

How useful was this post?

Click on a star to rate it!

Average rating 5 / 5. Vote count: 2

No votes so far! Be the first to rate this post.

0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Powiadom o
guest

wp-puzzle.com logo

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

0 komentarzy
najstarszy
najnowszy oceniany
Inline Feedbacks
View all comments