Helsińska Fundacja Praw Człowieka opublikowała raport dr Katarzyny Wiśniewskiej i dr. Marcina Szweda o polskich sprawach przed Europejskich Trybunałem Praw Człowieka, dotyczących ochrony praworządności.

Autorzy wskazują najważniejsze standardy ETPC na tle ochrony praworządności (ze szczególnym uwzględnieniem niezależności sądownictwa), a także omawiają w ich świetle, polskie sprawy zawisłe obecnie przed Trybunałem. Analizie poddany został również potencjalny wpływ rozstrzygnięć ETPC w tych sprawach na sytuację w Polsce.

ETPC sformułował w swoim orzecznictwie w ostatnich latach wiele istotnych standardów dotyczących ochrony praworządności, w szczególności w kontekście ochrony niezależności sądownictwa.

Jak podkreślono w raporcie, Trybunał w Strasburgu zakomunikował do tej pory polskim władzom sprawy w 6 grupach, w skład których wchodzi łącznie 14 spraw. We wszystkich sprawach ETPC zadał Rządowi RP pytania dotyczące art. 6 (prawa do sądu), w 3 grupach dotyczące art. 13 Konwencji (prawa do skutecznego środka odwoławczego), a w trzech sprawach pojawiły się pytania dotyczące innych naruszeń, tj. art. 8 (prawa do życia rodzinnego i prywatnego), art. 10 (wolności słowa), art. 1 Protokołu 1 (ochrona własności).

Autorzy raportu podkreślają, że ochrona praworządności w ramach postępowania przed ETPC jest realizowana poprzez rozpoznawanie konkretnych skarg napływających do Trybunału, opartych na zarzucie naruszenia określonych wolności i praw gwarantowanych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Rozpatrywane sprawy dotyczą m.in. statusu Trybunału Konstytucyjnego, Krajowej Rady Sądownictwa, nowych Izb Sądu Najwyższego, jak również powoływania sędziów i odwoływania ich z funkcji pełnionych w ramach sądownictwa. Tempo ich rozpatrywania pokazuje, że ETPC coraz częściej traktuje skargi dotyczące praworządności priorytetowo.