Stanowisko Stowarzyszenia Sędziów „Themis” z 30 marca 2020 r. dotyczące przeprowadzenia wyborów w warunkach pandemii
Stowarzyszenie sędziów „Themis” wyraża stanowisko, że organizacja wyborów prezydenckich w dniu 10 maja 2020 roku, a więc w trakcie stanu zagrożenia wirusem Covid-19, będzie narażało wszystkie osoby uczestniczące w organizacji wyborów na odpowiedzialność za przestępstwo umyślne sprowadzenia powszechnego zagrożenia epidemiologicznego z art. 165 § 1 pkt 1 k.k. za które grozi kara do 8 lat pozbawienia wolności. W przypadku wykazania, że ktokolwiek w trakcie wyborów zaraził się wirusem, a następnie zmarł lub zapadł na ciężką chorobę wchodzi w grę odpowiedzialność za przestępstwo z art. 165 § 3 k.k. zagrożone karą do 12 lat pozbawienia wolności.
Przytaczamy treść odpowiednich fragmentów powołanych przepisów:
„Art. 165 § 1. Kto sprowadza niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia wielu osób (…):
1) powodując zagrożenie epidemiologiczne lub szerzenie się choroby zakaźnej albo zarazy zwierzęcej lub roślinnej, (…), podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12”.
Dotychczasowe doświadczenia państw w których pojawiła się pandemia wskazują, że stan poważnego zagrożenia epidemiologicznego utrzymuje się przez okres co najmniej 3 miesięcy, co oznacza, że w Polsce będzie on występował co najmniej do połowy czerwca 2020 r. Przeprowadzenie wyborów w maju będzie równoznaczne z doprowadzeniem do niekontrolowanego rozprzestrzeniania się choroby, gdyż narazi na zarażenie miliony wyborców, dziesiątki tysięcy uczestników komisji wyborczych, wielu sędziów rozpatrujących protesty wyborcze, a nawet osoby głosujące korespondencyjnie na poczcie. Niebezpieczeństwo zarażenia wirusem potwierdził przebieg wyborów samorządowych we Francji. Nie ma technicznej możliwości, aby po każdej osobie głosującej, których w dużych miastach mogą być jednego dnia setki, a nawet tysiące, dezynfekować lokal wyborczy. Samo użycie jednorazowych długopisów niczego nie zmieni, skoro jest powszechnie wiadomo, że wirus potrafi przetrwać poza ludzkim organizmem przez szereg godzin.
Zwracamy uwagę, że przeprowadzenie wyborów w trakcie nasilenia pandemii nie będzie działaniem w stanie wyższej konieczności wyłączającym bezprawność działania ich organizatorów. Nie mamy tu do czynienia z sytuacją konfliktu dóbr, w której dobro poświęcone jest bardziej istotne od ratowanego. Niewątpliwie zdrowie i życie ludzkie jest dobrem wyższego rzędu, niż terminowe przeprowadzenie wyborów. Władze nie mogą stawiać obywateli przed diabelską alternatywą: życie i zdrowie swoje i osób najbliższych, albo udział w wyborach.
Jako sędziowie powstrzymujemy się od oceny politycznych skutków przeprowadzenia wyborów w okresie pandemii. Podkreślamy jednak, że nawet po wprowadzeniu zmian umożliwiających zdalny udział w wyborach osób na kwarantannie oraz w wieku powyżej 60 lat (co odbyło się z naruszeniem art. 123 ust.1 Konstytucji), przeprowadzenie wyborów będzie naruszało zasadę ich powszechności zapisaną w art. 127 ust. 1 Konstytucji. W wyborach korespondencyjnych nie będą bowiem mogli uczestniczyć wyborcy w obwodach zagranicznych, a także ci, którzy zostaną objęci kwarantanną mniej, niż na 5 dni przed terminem wyborów. Dyskryminacja wyborców w wieku poniżej 60 lat budzi wątpliwości z punktu widzenia konstytucyjnej zasady równości wobec prawa.
W świetle powyższego, w poczuciu współodpowiedzialności za życie i zdrowie tysięcy Polaków, wzywamy wszystkich sędziów do wycofania się z udziału w komisjach wyborczych. Sędziom nie wolno, zwłaszcza w sposób w pełni świadomy, uczestniczyć w działaniach które naruszają Konstytucję, a nawet mogą stanowić przestępstwo.
