Na nadzwyczajnym posiedzeniu Sejmu, zwołanym na prośbę prezydenta, który chciał usłyszeć, co rząd robi w związku z zagrożeniem epidemią koronawirusa, premier Morawiecki przedstawił projekt ustawy „o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych”, który do laski marszałkowskiej wpłynął wieczorem 1 marca.

Oto kilka głosów o projekcie:

Ewa Łętowska na FB:
W konstytucji są przepisy o stanach nadzwyczajnych precyzyjnie wskazujące w jakich zakresach, w jakim ze stanów można ograniczać administracyjnie wolności obywatelskie. A tu powstaje ustawa zwykła, „pozatrybowa”, która na to zezwala, i to bez wskazywania granic wymaganych przy stanach konstytucyjnych. Obejście konstytucji z boku.
I jeszcze coś: ustawa wyłącza odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przy jej stosowaniu. Kolejne obejście Konstytucji

Jerzy Zajadło na FB:
Stany nadzwyczajne w Konstytucji są ograniczone w czasie – znali to już Rzymianie: lex necessitatis est lex temporis.[…] A poza tym – jaka tutaj hic et nunc występuje nadzwyczajna konieczność? Toż to obejście Konstytucji na rympał i wprowadzenie niekonstytucyjnych środków nadzwyczajnych kuchennymi drzwiami. A co z art. 31 ust. 3 Konstytucji?

Artykuł 31

1. Wolność człowieka podlega ochronie prawnej.

2. Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.

3. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

Marcin Matczak dla TOK FM:
Nie wiadomo, kto projekt przygotował, jakie są jego skutki i dlaczego jest potrzebny. Poprzednie, obowiązujące do dziś rozwiązania przygotował w 2007 roku rząd Jarosława Kaczyńskiego, Czy przygotował bubel, że trzeba go dziś poprawiać? Chyba nie, bo od tego czasu zdarzyło się parę sytuacji groźnych: ptasia grypa, SARS. Sejm na co dzień zajmuje się tworzeniem przepisów, które rozwiązują konkretne problemy Polaków. A jakie problemy rozwiązuje ta ustawa? Ja nie widzę tego, Sejm musi więc zajmować się głupotami dla celów wyborczych, żeby pokazać, jak to rząd troszczy się o obywateli.
Dla konkretnego wirusa rozmontowuje się porządek prawny. Konstytucja przewiduje stany nadzwyczajne i normuje relacje np. władzy państwowej i samorządowej, ale czyni to z wyznaczeniem pewnych okresów.
Ustawy muszą być generalne, a ta ustawa jest bardziej kazuistyczna niż kodeks Hammurabiego: dla jednego wirusa są rozwiązania, a dla innych wirusów – już nie.
Poza tym, nie pisze się instrukcji przeciwpożarowej, gdy pożar już trwa.
Ta ustawa to ukoronowanie pięcioletniego psucia legislacji. Zamiast walczyć z chorobą, tworzy się ustawę, która ma chyba zastąpić tę walkę.

Tomasz Siemoniak (KO)
Projekt pisany był na kolanie, bo nawet nie wiadomo, kto jest autorem, który z resortów odpowiada, dlatego pewnie prezentował ją minister Dworczyk, szef Kancelarii Premiera.

W konstytucji z 1997 roku

Rozdział XI

STANY NADZWYCZAJNE

Artykuł 228

1. W sytuacjach szczególnych zagrożeń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające, może zostać wprowadzony odpowiedni stan nadzwyczajny: stan wojenny, stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej.
2. Stan nadzwyczajny może być wprowadzony tylko na podstawie ustawy, w drodze rozporządzenia, które podlega dodatkowemu podaniu do publicznej wiadomości.
3. Zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres, w jakim mogą zostać ograniczone wolności i prawa człowieka i obywatela w czasie poszczególnych stanów nadzwyczajnych, określa ustawa.
4. Ustawa może określić podstawy, zakres i tryb wyrównywania strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela.
5. Działania podjęte w wyniku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego muszą odpowiadać stopniowi zagrożenia i powinny zmierzać do jak najszybszego przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa.
6. W czasie stanu nadzwyczajnego nie mogą być zmienione: Konstytucja, ordynacje wyborcze do Sejmu, Senatu i organów samorządu terytorialnego, ustawa o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej oraz ustawy o stanach nadzwyczajnych.
7. W czasie stanu nadzwyczajnego oraz w ciągu 90 dni po jego zakończeniu nie może być skrócona kadencja Sejmu, przeprowadzane referendum ogólnokrajowe, nie mogą być przeprowadzane wybory do Sejmu, Senatu, organów samorządu terytorialnego oraz wybory Prezydenta Rzeczypospolitej, a kadencje tych organów ulegają odpowiedniemu przedłużeniu. Wybory do organów samorządu terytorialnego są możliwe tylko tam, gdzie nie został wprowadzony stan nadzwyczajny.

[…]

Artykuł 230

1. W razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić, na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni, stan wyjątkowy na części albo na całym terytorium państwa.
2. Przedłużenie stanu wyjątkowego może nastąpić tylko raz, za zgodą Sejmu i na czas nie dłuższy niż 60 dni.

Artykuł 231

Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego lub wyjątkowego Prezydent Rzeczypospolitej przedstawia Sejmowi w ciągu 48 godzin od podpisania rozporządzenia. Sejm niezwłocznie rozpatruje rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej. Sejm może je uchylić bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Artykuł 232

W celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia Rada Ministrów może wprowadzić na czas oznaczony, nie dłuższy niż 30 dni, stan klęski żywiołowej na części albo na całym terytorium państwa. Przedłużenie tego stanu może nastąpić za zgodą Sejmu.

Artykuł 233

1. Ustawa określająca zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu wojennego i wyjątkowego nie może ograniczać wolności i praw określonych w art. 30 (godność człowieka), art. 34 i art. 36 (obywatelstwo), art. 38 (ochrona życia), art. 39, art. 40 i art. 41 ust. 4 (humanitarne traktowanie), art. 42 (ponoszenie odpowiedzialności karnej), art. 45 (dostęp do sądu), art. 47 (dobra osobiste), art. 53 (sumienie i religia), art. 63 (petycje) oraz art. 48 i art. 72 (rodzina i dziecko).

2. Niedopuszczalne jest ograniczenie wolności i praw człowieka i obywatela wyłącznie z powodu rasy, płci, języka, wyznania lub jego braku, pochodzenia społecznego, urodzenia oraz majątku.

3. Ustawa określająca zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w stanie klęski żywiołowej może ograniczać wolności i prawa określone w art. 22 (wolność działalności gospodarczej), art. 41 ust. 1, 3 i 5 (wolność osobista), art. 50 (nienaruszalność mieszkania), art. 52 ust. 1 (wolność poruszania się i pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej), art. 59 ust. 3 (prawo do strajku), art. 64 (prawo własności), art. 65 ust. 1 (wolność pracy), art. 66 ust. 1 (prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy) oraz art. 66 ust. 2 (prawo do wypoczynku).