Komisja Wenecka w opublikowanej 16 stycznia opinii sporządzonej po wizycie w Polsce grupy ekspertów przyznała, że polski porządek prawny znalazł się w trudnej sytuacji: w wyniku kontrowersyjnej reformy z 2017 r. „Stare” instytucje sądowe de facto odmówiły uznania legalności „nowych”. Ta „schizma prawna” powinna zostać szybko rozwiązana, co z pewnością będzie wymagało dalszych zmian legislacyjnych.

Poprawki z grudnia 2019 r. nie prowadzą jednak do osiągnięcia tego celu. Zmniejszają niezawisłość sądową i narażają polskich sędziów na postępowania dyscyplinarne w związku z decyzjami ETPC, prawem Unii Europejskiej i innymi instrumentami międzynarodowymi, dlatego też Komisja Wenecka odradza przyjęcie tych poprawek. Należy znaleźć inne rozwiązania. Aby uniknąć dalszego pogłębiania się kryzysu, Komisja Wenecka zwraca się do polskiego ustawodawcy, aby poważnie rozważył wdrożenie głównych zaleceń zawartych w opinii Komisji Weneckiej z 2017 r.. A mianowicie:

• powrót do wyboru 15 członków sądownictwa Krajowa Rada Sądownictwa (KRS) nie przez Parlament, ale przez sędziów,
• aby znacząco zmienić skład i strukturę wewnętrzną dwóch nowo utworzonych „super-izb” i zmniejszyć ich uprawnienia, aby przekształcić je w normalne izby Sądu Najwyższego
• powrót do metody sprzed 2017 r. wyboru kandydatów na stanowisko Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego lub opracowanie nowego modelu, w którym każdy kandydat zaproponowany prezydentowi miałby poparcie większości sędziów Sądu Najwyższego
• przywrócenie uprawnień samorządowi sędziów w opiniowaniu mianowania, awansowania i odwoływania sędziów; zapewnienie, aby prezesi sądów nie mogli być mianowani i odwoływani bez udziału samorządu sędziowskiego.

Konieczne będą dalsze działania legislacyjne w celu wdrożenia tych zaleceń, a Komisja Wenecka pozostaje do dyspozycji polskich władz w celu uzyskania dalszej pomocy w tym zakresie