Książę Zdzisław Lubomirski, członek Rady Regencyjnej, 7 października 1918 roku ogłosił deklarację niepodległości. Oparł się na trzynastym z 14 punktów Wilsona: „Stworzenie niepodległego państwa polskiego na terytoriach zamieszkałych przez ludność bezsprzecznie polską (…)”. Potem zaczęły się wojny na wszystkich granicach, bo Polska wyłącznie etniczna nie miałaby szans na przetrwanie. Jeszcze potem trzeba było bronić młode państwo przed śmiertelnym zagrożeniem ze strony bolszewii.
*
Ale wróćmy do 1918 roku. Dziesiątego listopada pociąg z Magdeburga wtoczył się o siódmej rano na Dworzec Wileński, który znajdował się przy skrzyżowaniu Marszałkowskiej i Alei Jerozolimskich. Z pociągu wysiadł Józef Piłsudski, były brygadier armii austro-węgierskiej, więzień caratu, członek PPS (pepeesiaków nazywano wtedy – chyba adekwatnie papuasami), twórca Organizacji Bojowej PPS i Polskiej Organizacji Wojskowej.
*
Dzień później, 11 listopada, o piątej dwadzieścia rano Ententa podpisała z Cesarstwem Niemieckim rozejm w wagonie stojącym w lesie Compiègne. Na Berlin naciskało wtedy dowództwo armii kajzera, wiedząc, że jeszcze trochę, a front się rozsypie.
*
I co z tego mieliśmy? Marzenie pokoleń: wolną, niepodległą Polskę, choć z biedą i nędzą, ale własną i z równouprawnieniem kobiet i wieloma prawami, o które walczyli socjaliści jeszcze za cara. Bo też i Piłsudski, który socjalistą nie był, stał się na jakiś czas symbolem socjalizmu właśnie.
*
A teraz? Cóż, świętujemy niepodległość. Rok temu 11 listopada paradował rząd, a za nim szli chłoptasie z racami, rasistowskimi transparentami i wywrzaskiwanymi hasłami o bohaterach. Czy teraz, na Święto Niepodległości posuną się trochę dalej i zaczną hajlować? To im przecież w duszyczkach gra. Pozbawić się niepodległości i wolności możemy tylko własnymi rękami.
Jakub Tau
